„Is dit kunst?” vraagt lezer W. P. Vermeulen zich af als hij „een soort uitkijktoren” ziet staan bij afslag Breda-West langs de A16. „Dit is functionele kunst”, vindt Hans Kramer uit Hoenzadriel, terwijl hij op het hoogste punt van de toren over Breda uitkijkt. „Hier hebben de mensen tenminste wat aan.”

Kramer bezoekt op zijn vrije middag zijn voormalige woonplaats. En waar kun je beter zien hoe de stad erbij ligt dan vanaf een 18 meter hoge uitkijktoren? Met helder weer kun je heel Breda overzien. „De stad is er niet mooier op geworden.” Kramer wijst met een brede armzwaai naar de bedrijventerreinen vlak langs de snelweg. „Ik snap wel dat ze die daar aanleggen, maar fraai is anders.”

Tussen de industrieterreinen en de snelweg lopen spoorlijnen. Voor het normale treinverkeer en voor de hogesnelheidstrein, de hsl. Net op het moment dat Kramer zijn fototoestel wil wegstoppen, komt er een Thalys met grote vaart aangereden. Een opa grijpt zijn kleinzoon bij de arm en tilt hem op. „Kijk, een hsl. Wat gaat-ie snel, hè?” Blijkbaar is het een bijzonderheid dat er een snelle trein voorbijkomt. Voordat Kramer zijn toestel kan laten klikken, is de Thalys alweer uit het zicht verdwenen.

De aanwezigheid van de hsl was voor Kuipers een van de redenen om snelheid als thema te kiezen voor de uitkijktoren. „Ik werkte in 2000 als ontwerper voor de gemeente Breda. We werkten aan een snelfietspad tussen Breda en Etten-Leur, waar ook allerlei faciliteiten voor fietsers langs moesten komen. De uitkijk­toren was er een van.”

Kuipers won de ontwerpwedstrijd. „Het woord ”snel” komt voor in het snelfietspad, de snelweg en de hogesnelheidslijn. Daarom moest de toren ook snelheid uitdrukken.”

De z-vorm van de toren vormde voor de bouwers een behoorlijke uitdaging. Kuipers: „De toren helt naar voren, dus het is belangrijk dat er een behoorlijk contragewicht aan hangt.” Om te voorkomen dat de toren voorover valt, is er een grote betonnen bak onder gemaakt. Die is helemaal gevuld met zand. Door het gewicht blijft de toren op zijn plek staan. De bak is weggewerkt in een 3 meter hoge terp.

De ontwerper is trots op het resultaat. „Het is het figuurlijke en letterlijke hoogtepunt uit mijn carrière. De toren ziet er aan de buitenkant mooi uit en er wordt veel gebruik van gemaakt. Het is alleen jammer dat er aan de binnenkant volop graffiti is gespoten. Gelukkig wordt de toren één keer per jaar helemaal schoongemaakt.”

Het snelfietspad is volgens Kuipers een succes. „Hij wordt veel gebruikt. Zeker tijdens de spits staat het autoverkeer hier helemaal vast. Op de fiets kun je betrekkelijk snel van Etten-Leur in Breda komen.”

Alle fietsers op het snelfietspad hebben voorrang op auto’s. Hoewel dat duidelijk met haaientanden is aangegeven, gebeurt het nogal eens dat een fietser bijna of helemaal wordt geschept door een afslaande auto. Om de voorrang van fietsers te onderstrepen zijn er bij het gevaarlijkste kruispunten twee fietsers van staal geplaatst. Als er een stevige regenbui komt, kunnen fietsers schuilen in drie speciaal daarvoor aangelegde schuilgelegenheden.

Dit is het negende deel in een serie artikelen over bijzondere objecten langs de snelweg. Vrijdag deel 10.