De bordjes in het klaslokaal van ”grade 8” zijn duidelijk. ”Steek je hand op voor toestemming om te spreken”, ”Volg aanwijzingen direct op” en ”Kijk naar de docent als hij praat”.

Die bordjes zijn geen formaliteit, legt meester Theo van Gemerden (60) uit. „De kinderen volgen de regels ook echt op. Natuurlijk moet je ze af en toe bijsturen. Maar over het algemeen is de discipline hier beter dan in Nederland. Ik krijg de indruk dat de leerlingen daar zo’n beetje de lakens uitdelen. Hier vraag je niet: Wil je dit voor me doen? Maar: Wil je dit alsjeblieft voor me doen. Dat is een overblijfsel van de Britse olie in de maatschappelijke machine.”

Keurig in blauw-rood schooluniform gestoken komen de leerlingen de klas in. „Please bow your head and let us pray”, klinkt de stem van de meester. Daarna is het tijd voor kerkgeschiedenis. In groepjes moeten de kinderen vragen beantwoorden. Voor elk goed antwoord kunnen ze punten verdienen. „Wat is de geboortedatum van John Knox – 500 punten?” Fanatiek gaan de leerlingen de competitie aan. Niet voor niets hangt in de klas een poster met het opschrift ”You never know what you can do until you try”. Spoedig klinkt het belsignaal voor de pauze.

Tot twintig jaar geleden gaf Van Gemerden les op een reformatorische school in Nederland. Langzaam groeide het besluit om te emigreren. Het eerste jaar was heel zwaar, blikt de onderwijzer. „De taal vormde een groot probleem. Ik voelde me als een timmerman zonder gereedschap. Ik moest als leerkracht de kinderen les geven, maar zij moesten me voortdurend corrigeren. Ik was echter vastbesloten om het Engels machtig te worden. Ik heb vanaf het begin alles in het Engels gedaan. Ik bel alleen één keer per week in het Nederlands met mijn ouders. Na drie maanden was ik boos op mezelf als ik niet in het Engels droomde.”

Van heimwee heeft Van Gemerden geen last gehad. „Ik heb nooit achterom gekeken. Ik ben ook niet bang geweest om in Nederland op bezoek te gaan. Tegelijkertijd ben ik geen Canadees in hart en nieren. Mijn geest zweeft over de oceaan heen en weer.”

Hoewel Van Gemerden zich inmiddels volledig in Chilliwack thuisvoelt, raadt hij niet iedereen aan zijn voorbeeld te volgen. „Canada is niet het beloofde land. Ik weet hoe moeilijk het is om hier een nieuw bestaan op te bouwen. Het is alsof je door een diep donker dal gaat. Psychisch leef ik nog altijd in een soort niemandsland.”

Opnieuw klinkt de bel. Tijd voor de gymles. Vandaag staat basketbal op het programma. De meisjes sporten keurig in rok – in dezelfde kleuren als het schooluniform.

De invoering van het schooluniform heeft de schoolleiding voor veel lastige confrontaties behoed, vertelt directeur Dan Oostenbrink in zijn kamer op de begane grond van de school. „We hebben nooit met de ouders in discussie hoeven te gaan over de lengte van de rokken van de meisjes of de prints op de T-shirts van de jongens.”

Op andere terreinen ziet Oostenbrink echter wel verschuivingen optreden. „Het wordt steeds moeilijker om de morele regels te handhaven. We proberen de ouders daar zo veel mogelijk bij te betrekken, want daar begint de opvoeding. Langzaam maar zeker verandert de traditionele houding, ook in de gezinnen.”

Vooral moderne media en mobiele telefoons beschouwt Oostenbrink als een bedreiging voor de morele opvattingen van de leerlingen. „Als school kunnen we daar niet zo heel veel tegen doen. Wij proberen ouders er vooral op te wijzen dat het belangrijk is dat zij weten waar hun kinderen mee bezig zijn.”

Intussen is de gymles afgelopen. Van Gemerden stuurt zijn leerlingen terug naar het lokaal. In de spiegeling van het deurraam ziet hij een van de kinderen iets doen wat niet door de beugel kan. Hij knipt met zijn vinger. Schuldbewust duikt de boosdoener in zijn boeken.

Dit is het derde deel in een serie over de Nederlandse gemeenschap in en rond Chilliwack.

refdag.nl/canada