„We lopen hier zeker vijf jaar achter”
Hij zag de Nederlandse gemeenschap in Canada door de jaren heen veranderen. Toch gaat de secularisatie volgens hem niet zo hard als in Nederland. Immigrant van het eerste uur Chris Neels: „We lopen hier zeker vijf jaar achter.”
Als dertienjarig ventje zette Chris Neels in 1950 voet op Canadese bodem. De oversteek van de Atlantische Oceaan met de Volendam herinnert hij zich nog levendig. „Het was in het begin één groot avontuur, tot ik een week lang zeeziek was”, vertelt hij in zijn Nederlandse woning in Chilliwack.
Vanuit het raam van zijn woonkamer kijkt Neels, diaken in de Canadese Gereformeerde Gemeenten in Nederland, uit over de bergtoppen die de Fraservallei omsluiten. „Ja, het is hier nog steeds ruim”, wijst hij naar buiten. „Hoewel in de provincie British Columbia de regels voor grondgebruik ook steeds strenger worden.”
Die strenge regels waren er niet toen de familie Neels eind jaren 50 van Alberta naar het westen van Canada verhuisde en daar een melkveeboerderij begon.
Waarom besloten uw ouders destijds om naar Canada te emigreren?
„Na de oorlog was het erg moeilijk om rond te komen. Er was een ernstig tekort aan huizen. Grote gezinnen konden overleven doordat de oudere kinderen aan het inkomen bijdroegen. Er was echter ook de dienstplicht, waardoor op een gegeven moment drie van mijn broers in het leger zaten en dus geen geld binnenbrachten. En dan was er nog de angst voor het oprukkende communisme. Ik weet nog dat ds. Pannekoek in een van zijn brieven de vrees uitsprak dat we nog eens in een concentratiekamp in Siberië zouden eindigen.”
Die vrees was niet gegrond?
„Nee, hoewel wij vinden dat in Nederland de secularisatie –ook in kerkelijke kring– sneller is gegaan dan hier. Wij lopen hier zeker vijf jaar achter. Wat in Nederland geen punt is, daar wordt hier over vergaderd. Neem de discussie over internet. Als in Nederland synodebesluiten op dat gebied zouden worden gehandhaafd, zou de halve gemeente onder censuur moeten staan. Hier wordt er tijdens huisbezoek expliciet gevraagd of gezinnen een aansluiting via Caylix (de Canadese versie van Kliksafe, RD) hebben.”
Hoe komt het dat de Nederlandse gemeenschap in Chilliwack qua secularisatie achterloopt?
„Als immigranten waren wij gedwongen om alles samen te doen. Daardoor vormden we vanaf het begin een hechte gemeenschap, die lange tijd min of meer geïsoleerd functioneerde. Inmiddels groeit de vierde generatie hier op. Je ziet dat het steeds moeilijker wordt om aan bepaalde tradities vast te houden.”
Wat vormt volgens u de grootste bedreiging voor de eigenheid van de reformatorische Nederlandse gemeenschap in Canada?
„Dan zou ik toch in de eerste plaats internet en de mobiele telefoon willen noemen, waarmee je tegenwoordig de hele wereld in huis kunt halen. Ik ben zeker niet tegen goede scholing. Maar je merkt wel dat het in vroeger jaren, toen we bijna uitsluitend eenvoudige beroepen uitoefenden, makkelijker was om de gelederen gesloten te houden. Tegenwoordig worden onze kinderen advocaat of komen zelfs in de regering terecht.”
Hoe is sterk de band met Nederland nog?
„Tot de kinderen naar school gingen, spraken we thuis altijd Nederlands. Later was dat niet meer vol te houden. Ik weet nog van de tijd dat we kerkdiensten alleen in het Nederlands hielden. In 1968 zijn we op een enkele Engelse dienst overgeschakeld. Nu is alles Engels en hebben we op zondagmiddag een extra dienst in het Nederlands. Daar komen dan nog zo’n honderd oudere mensen op af.”
Heeft u ooit overwogen naar Nederland terug te gaan?
„Nee, ik ben in 1964 naar Nederland gegaan, met de bedoeling een jaar te blijven. Binnen vier maanden was ik weer terug.”
Dit is het tweede deel in een serie over de Nederlandse gemeenschap in en rond Chilliwack.