Het postmodernisme lijkt Bijbelgetrouwe christenen samen met moslims die zich beroepen op de Koran weg te zetten als een achterlijke subcultuur. Dat is niet terecht. De hoofdstroom van onze cultuur heeft zelf de kritiek van postmoderne filosofen op het modernisme niet serieus genomen.Veel wetenschappers hebben nog net als aan het einde van de achttiende eeuw een groot vertrouwen dat de werkelijkheid rationeel verklaard kan worden. We zien dat terug in de arrogantie waarmee gesteld wordt dat we de oorsprong van het heelal kunnen verklaren uit wat we de laatste decennia hebben waargenomen. We zien het terug in de voortlevende klassieke Schriftkritiek, die met grote stelligheid uitspraken doet over de betrouwbaarheid van de getuigen van Oude en Nieuwe Testament die millennia eerder leefden in een volstrekt andere cultuur. We zien het terug in de neerbuigende manier waarop in het Westen naar andere samenlevingen en migranten wordt gekeken, als mensen die nog even geholpen moeten worden om te ontdekken dat wij hen in moreel en intellectueel opzicht ver vooruit zijn. Dit is geen postmodernisme, maar ‘gewoon’ nog modern.

Opmerkelijk is dat het moderne funderingsdenken ook moslimtheologen aantrekt. Zij menen dat het bestaan en het wezen van God rationeel verklaard kunnen worden. Uiteraard is daarbij geen ruimte voor de menswording van Christus en daarom wordt de Bijbel, met dankbaar gebruik van Schriftkritische theologen en theorieën in de sfeer van Dan Brown, als onbetrouwbaar afgedaan.

Agnost

Tijdens ontmoetingen tussen christenen en moslims merk ik dat veel christenen lamgeslagen zijn door de moderne kritiek en zich tegenover moslims schamen om op te komen voor de betrouwbaarheid van de Bijbel en het geloof in de Vader, de Zoon en de Heilige Geest. „Wat weerhoudt je eigenlijk nog om moslim te worden”, vragen moslims hun dan wat spottend, „als je zelf al niet meer weet op grond waarvan je gelooft?”

Terecht pleit James K. A. Smith in zijn boek ”Who is afraid of postmodernism?” ervoor de kritiek van het postmodernisme op de moderniteit te benutten om de waarde van de Bijbel en het christelijke geloof te verdedigen tegenover allerlei seculiere dogma’s. De postmoderne filosofen bekritiseerden immers de moderne intellectuele elite, die met behulp van een beroep op wetenschappelijkheid de hiërarchie van de clerus verving door die van henzelf. Niemand kan zijn persoonlijke ervaring en interpretatie van de werkelijkheid boven die van een ander stellen, zo stelden de postmoderne filosofen.

Wie daar stopt, stapt in de valkuil die het postmodernisme voor velen geworden is en wordt agnost of houdt wat hij gelooft voor zijn privéopvatting. De geschiedenis is echter groter dan onze privé-ervaring. De Bijbel is geen antiek dogma, maar het verslag van een eeuwenlang spoor van authentieke ervaringen van mensen aan wie God Zich openbaarde. Daar blijkt een opmerkelijke eenheid in te zijn, die een betrouwbaar beeld geeft van Wie God is voor ons. Daar kunnen we onze eigen ervaring en waarneming niet zomaar boven zetten.

Christenen moeten daarom benadrukken dat de Bijbel een betrouwbaar historisch getuigenverslag is. De Koran is slechts een verzameling heterodoxe reacties erop ruim zeven eeuwen later, die met politieke middelen is verbreid.

Handen wassen

Het tweede dat we duidelijk moeten maken, is dat we niet ”ahl al-kitab” (mensen van het boek) zijn, zoals moslims ons wel noemen. Het christelijk geloof draait niet om een antiek boek waarvoor je je handen moet wassen om het vast te houden en dat je zonder het nog te begrijpen leert reciteren, zoals moslims vaak doen bij de Koran. De Bijbel verwijst naar Jezus, het Woord van God dat het leven schept en vernieuwt. In Hem zien we de Schrift tot zijn volle betekenis komen.

Dat bewaart ons voor een krampachtig biblicisme, zoals van sommige moslims die proberen aan te tonen dat alle natuurkundige ontdekkingen al in de Koran beschreven staan. Maar wie Jezus als het levende Woord heeft leren kennen, de Schepper die Zijn schepping bezocht, ruilt ook Genesis 1 en 2 niet zomaar in voor de theorieën van Dawkins. Jezus’ optreden geeft ons alle reden om geloven dat Genesis 1 nog maar het tipje van de sluier oplicht van de grootheid, vrijmacht en creativiteit van God.

Het is nu niet de tijd voor achterhoedegevechten om de Bijbeltekst krampachtig aan te passen aan een verouderd modern wereldbeeld, maar de tijd om te pleiten voor ruimte voor gezonde wetenschappelijke bescheidenheid en dat te combineren met een persoonlijk getuigenis van Christus. Dat past in een postmoderne tijd en geeft helderheid aan moslims.

De auteur is directeur van de Stichting Evangelie & Moslims.

refdag.nl/postmodern.