Dr. Herman Paul pleit voor contextualisering van de gereformeerde traditie. Hij stelt de vraag hoe we kunnen helpen postmodern gereformeerd-zijn te realiseren. Anderen (Janse, Gorter) manen tot voorzichtigheid.De vraag van Paul prikkelde me tot een reactie. Met het pleidooi voor contextualisering zal bedoeld zijn het slaan van een brug naar de postmoderne mens en zijn tijd. We gaan dan na wat de Bijbelse boodschap betekende in de context van de Bijbelse tijd en hoe die boodschap naar onze tijd vertaald kan worden.

Zo kan dit woord verwantschap gaan vertonen met het woord tijdgebonden. Ik neem zeker aan dat de voorstanders dit niet beogen, maar in de verte van hun betoog kan het zich wel zo ontwikkelen. Als we allerlei Bijbelse lijnen tijdgebonden achten, ontkennen we de betekenis ervan voor onze tijd.

Een andere zaak is het als we spreken van tijdbetrokken. Dan handhaven we de betekenis van dit specifieke woord voor de tijd van nu, terwijl we rekening houden met de betekenis van toen.

Dr. C. S. L. Janse wijst op het optreden van Paulus op de Areopagus (Hand. 17:15v). Het lijkt me een prima voorbeeld om aan te geven waar het hier om gaat. Paulus komt in Athene met zijn boodschap in aanraking met de cultuur van het hellenisme. Deze geschiedenis kan richtlijnen geven voor de wijze waarop wij moeten omgaan met de postmoderniteit.

Kerkplanting

Het is goed te bedenken dat de manier waarop Paulus deze cultuur benadert, alles weg heeft van een confrontatie. Vers 16 zegt dat Paulus’ geest in hem ontstoken werd toen hij zag hoe afgodisch Athene was. Loopt de gereformeerde gezindte nog net zo door de straten van het moderne Athene? Er is niet veel van te merken. Is het soms zo, dat wij allemaal toch graag de goede verhouding handhaven met ons land en volk vanuit on-Bijbelse motieven? We hebben tot nu toe een plaats kunnen innemen en willen we ons nu, ook door een zaak als contextualisering, verzekeren van een blijvend goede relatie met onze maatschappij?

Ik begrijp de overmatige belangstelling van veel christenen niet voor de (post)moderne mens, liever gezegd voor de wereld en de tijdgeest. Ik onderschrijf geheel dat we met die mens bewogen moeten zijn. Maar men verwacht wel veel van bijvoorbeeld kerkplanting in een grote stad, terwijl men tegelijkertijd een gevestigde gemeente vrij makkelijk loslaat.

Is het postmodernisme wel iets anders dan het hellenisme waarmee Paulus in aanraking kwam? In wezen zijn beide stromingen doortrokken van de geest van het ongeloof. Als jonge mensen, bijvoorbeeld de leden van de CSFR, de gevolgen moeilijk overzien, kan dat te maken hebben met hun jeugdig idealisme. Maar ze moeten er wel oog voor hebben dat de door hen verdedigde gedachte zo oud als de wereld is, postmodern of modern of wat het ook is. Ik heb in het verleden in mijn directe omgeving veel principes zien omvallen vanuit deze gedachte van contextualisering.

In Handelingen 17:18 staat nog iets opmerkelijks. De epicureïsche en stoïsche wijsgeren streden (letterlijk: botsten) met Paulus. Dat wijst op twee verschillende werelden, het heeft te maken met een geestelijke strijd, een oorlog. We moeten in deze strijd oppassen voor een valse vrede.

Kuyper

Natuurlijk is het waar dat de apostel deze mensen niet links heeft laten liggen. Dat mogen ook wij niet doen. Maar hij heeft wel radicaal de afgoderij van Athene afgewezen en ontmaskerd.

Laten we ten slotte niet vergeten dat er in Athene geringe vrucht is geweest op de prediking. Kan de vraag van dr. Paul niet gewoon zo gesteld worden: Hoe helpt u het gereformeerd-zijn te realiseren in deze tijd? Aan de term postmodern gereformeerd ligt een te positieve visie op de geest van deze tijd ten grondslag.

Mijn conclusie is dat het woord ”contextualisering” een lading heeft die we niet zon­der grote gevaren kunnen omarmen. Kuyper had een optimistische visie op de overwinning door het Evangelie van de cultuur van zijn dagen. Maar het omgekeerde is gebeurd: de wereld heeft zijn gereformeerde bolwerken ontmanteld. Wij moeten onze geschiedenis kennen.

Gods Woord geldt voor alle tijden. Het zal zich juist verzetten tegen in plaats van aanpassen aan de geest van de tijd, welke in wezen de antichristelijke geest is. Paulus schrijft elders: „Dewijl wij de overleggingen ter nederwerpen, en alle hoogte, die zich verheft tegen de kennis van God, en alle gedachte gevangen leiden tot de gehoorzaamheid van Christus” (2 Kor. 10:5). Daarin alleen ligt onze kracht.

De auteur is christelijk gereformeerd emeritus predikant te Bergum.