Orthodoxe christen: De verdraagzaamheid voorbij?
Ouderwets, onverdraagzaam, gevaarlijk. Zo oordeelt de seculiere meerderheid in Nederland over orthodoxe christenen en hun standpunten. Wie zich niet aansluit bij de heersende moraal heeft de publieke opinie tegen en krijgt de wind van voren. De afnemende verdraagzaamheid vraagt om een reactie. In een serie artikelen een bezinning op de positie van de vermeende ayatollah’s van de Veluwe. Op deze pagina vier voorbeelden van principiële botsingen. Vanaf volgende week zaterdag de visie van opinieleiders uit de gereformeerde gezindte.
Opgedrongen schuldgevoel
De visie van orthodoxe christenen op homoseksualiteit roept landelijk steeds meer onbegrip en verzet op. De kwestie Emst is een duidelijk voorbeeld.
Half mei wordt bekend dat een homoseksuele leerkracht van de School met de Bijbel op non-actief is gezet. Het bestuur acht zijn beslissing om voortaan met een vriend door het leven te gaan en daar openlijk voor uit te komen in strijd met de grondslag van de school. De zaak speelt een week nadat minister Plasterk, verantwoordelijk voor homo-emancipatiebeleid, alle scholen een brief heeft gestuurd waarin staat dat zij homoseksuele docenten moeten accepteren.
GroenLinks in de Tweede Kamer roept Plasterk ter verantwoording. De fractie vindt ‘Emst’ „een overtuigend bewijs” dat er explicieter in de Algemene wet gelijke behandeling moet staan dat discriminatie van homo’s ook op bijzondere scholen verboden is.
Plasterk geeft homobelangenorganisatie COC de hint om de kwestie voor te leggen aan de Commissie Gelijke Behandeling (CGB). COC-voorzitter Wouter Neerings reageert positief. „Een oordeel van de CGB kan aan de volstrekt onzekere rechtspositie van homoseksuele werknemers in het bijzonder onderwijs een einde maken.”
De vereniging van openbare en algemeen bijzondere scholen (VOS/ABB) steunt het voorstel van D66 in de Tweede Kamer om artikel 23 van de Grondwet, over de vrijheid van onderwijs, te moderniseren, zodat het ontslaan van homoseksuele leraren op bijzondere scholen verboden wordt.
Directeur H. Vos van de reformatorische scholenorganisatie VGS wordt diverse keren benaderd over Emst. „Ik proef bij seculiere media duidelijk de veronderstelling dat er op bijzondere scholen iets loos is. Men vraagt zich af: Wat gebeurt daar eigenlijk? Hoe is het mogelijk dat deze scholen zomaar hun gang kunnen gaan?”
Op de website veluweland.nl komen boze reacties binnen. Esther: „Je zou bijna gaan vloeken van zulke belachelijke berichten.” Bob: „Eigenlijk gaat het schoolbestuur op de stoel van god zitten.” Willem: „Ik hou mijn hart vast voor al die schoolgaande kinderen waarvan er ongetwijfeld ook een aantal homoseksueel zullen gaan worden. Zij zullen met een schuldgevoel worden opgescheept dat zijn weerga niet kent.”
Intolerante tolerantie
In het Darwinjaar laat Kees van Helden uit Urk ruim 6 miljoen brochures ”Evolutie of schepping – Wat geloof jij?” verspreiden. De reacties liegen er niet om.
Van Helden, woordvoerder van het Actie Comite Schepping, wil zijn landgenoten aan het denken zetten, liefst een debat uitlokken. Velen slikken volgens hem de evolutietheorie voor zoete koek.
Een kleurig foldertje valt bij meer dan 6 miljoen huishoudens op de deurmat. De verspreiding van de anti-evolutieboodschap wordt in christelijk Nederland breed gesteund: van baptistenvoorganger O. Bottenbley uit Drachten tot ds. F. Mallan van de Gereformeerde Gemeenten in Nederland.
Seculier Nederland reageert als door een adder gebeten op het eenvoudige pamfletje. Op websites als Geenstijl, Retecool, Sargasso en Flabber verschijnen felle, hatelijke en blasfemische reacties. Verschillende sites vermelden het privéadres, het e-mailadres en telefoonnummers van de initiatiefnemer met de oproep de folder terug te sturen.
Een begeleidende voorbeeldbrief van Metrocolumnist Luuk Koelman is uiterst venijnig. „Ik ga toch ook niet naar Urk om te verkondigen dat kabouters bestaan en dat Rien Poortvliet de oppergod is?” Het Humanistisch Verbond noemt de scheppingsfolder een „typisch voorbeeld van orthodoxe overmoed.”
Van Helden wordt overstelpt met kwetsende reacties. „Zo is me onder meer toegewenst dat ik moet branden in de hel. Een ander liet weten te hopen dat mijn naam snel opduikt tussen de overlijdensadvertenties”, vertelt de Urker in Sp!ts.
GeenStijlblogger Pritt Stift twittert: „Koken. Gemarineerde christenhonden met gebakken aardappelen.” De tolerantie van de intoleranten blijkt begrensd. Van Helden maakt bij de politie melding van de bedreigingen. „Ik ben gestopt met het lezen van de mail, omdat het gewoon te heftig is wat je naar je hoofd geslingerd krijgt.”
„Wij zouden vrijheid van meningsuiting hebben in Nederland, maar als christen moet je je mond houden. Die voorbeeldbrief is zó ongelooflijk godslasterlijk. Hoe is het mogelijk dat dit ongestraft mag? Als boven zo’n brief Allah had gestaan, hadden alle partijen hem al aangekaart in de Tweede Kamer.”
Aanval op angstig bezit
In steeds hoger tempo klinken er geluiden om het bijzonder onderwijs af te schaffen. Artikel 23 van de Grondwet, de vrijheid van onderwijs, blijkt een angstig bezit.
Op een debatavond van de SGP-jongeren, vorige week in Gorinchem, doet dr. Patrick van Schie, directeur van het wetenschappelijk instituut van de VVD, een forse aanval op de vrijheid van onderwijs. Volgens hem duwen reformatorische scholen hun leerlingen veel te veel in één richting. „Het is goed voor kinderen dat ze vertrouwd raken met alle meningen zodat ze zelf een keuze kunnen maken. Kinderen mogen niet gestuurd worden in een bepaalde richting. Er is dan van vrijheid weinig sprake. Kinderen worden gesocialiseerd in een bepaald geloof en dat is niet liberaal.”
SP’er Van Dijk veegt tijdens een Kamerdebat enkele weken geleden orthodox-christelijke en islamitische scholen op één hoop. Beide belemmeren volgens hem de integratie van leerlingen in de samenleving. „Er is een groep orthodox-christelijke scholen die zich bewust isoleert van de samenleving. Dat vind ik zeer ongewenst. Ik vind het echt niet van deze tijd dat een school die met belastinggeld wordt betaald, meisjes kan verplichten geen broek te dragen.”
Zijn collega Dibi van GroenLinks verbaast zich erover dat de staatssecretaris wel de slecht functionerende, islamitische As Siddieqschool in Amsterdam financieel kort en „de basisschool in Emst die een homoseksuele leraar ontslaat” niet. GroenLinks en SP willen dat er zo snel mogelijk een eind komt aan het recht van scholen om kinderen en hun ouders te weigeren als ze qua overtuiging niet bij de school passen. Ook D66 zit op die lijn.
De invloedrijke filosoof en atheïst prof. dr. Herman Philipse wordt niet moe te verkondigen dat de overheid het bijzonder onderwijs moet afschaffen. In een interview met deze krant, enkele jaren geleden, zegt hij: „Ik vind het verwerpelijk dat kinderen op christelijke scholen dingen leren die volgens de wetenschap onjuist zijn. Bijvoorbeeld dat de aarde in zes dagen is geschapen en maar 6000 jaar oud is. Mensen die dat geloven, zijn knettergek.”
Botsing in Barneveld
Het aantal vooroordelen over orthodoxe christenen is groot. Seculier Barneveld ziet met lede ogen aan hoe het Veluwse dorp refoïseert.
Eind 2007 gooit Pro ’98-fractievoorzitter Monique Rosbergen in een oudejaarscolumn de knuppel in het hoenderhok en roept de progressieve partijen in het dorp op de krachten te bundelen tegen de toestroom van refo’s. De politica verklaart bang te zijn voor een gestage groei van de SGP, omdat de zondagsopensteling daarmee gevaar loopt.
De bouw van twee enorme kerkgebouwen van de Gereformeerde Gemeente en de Gereformeerde Gemeente in Nederland lijken Rosbergen gelijk te geven. Getalsmatig is van een significante groei van het aantal refo’s echter geen sprake. Toch lopen de media uit om een kijkje te nemen in het Veluwse kerkdorp.
Een verslaggeefster woont een kerkdienst van de plaatselijke gereformeerde gemeente bij. „De dominee sprak de gelovigen vanaf de kansel streng en vermanend toe”, rapporteert ze. „Het taalgebruik deed nogal archaïsch aan.” De meeste indruk maken de „rokken tot op de knieën, sobere kleuren en een hoedje voor de vrouwen.”
Ze neemt de moeite een ‘kenner’ te raadplegen over de achtergronden van deze „zwartekousenkerken.” Socioloog Kees Boender etaleert echter een chronisch gebrek aan kennis: „Deze gemeentes bevinden zich in een voortdurend spanningsveld tussen enerzijds een bijna naïef geloof in en een streven naar de uitverkiezing en bekering.”
De toon is gezet. Boender karakteriseert volgens het artikel het geloof van deze orthodoxe christenen als „het samengaan van arrogante waanzin en diepmenselijke tragiek.”
Ook prof. dr. Hyme Stoffels maakt in NRC Handelsblad een karikatuur van de bevindelijk gereformeerden. De „tragiek” van deze gelovigen is –volgens hem– dat ze „ondanks een levenslange innerlijke strijd er nooit zeker van kunnen zijn of ze een uitverkorene van God zijn.”
Meer verslaggevers slaan –onbewust– de plank mis. Het AD/Amersfoortse Courant: „Ook Barnevelders die zich ongelovig noemen, wassen hun auto niet op de zevende dag.”