Ook de Amerikaanse minister van Defensie Donald Rumsfeld noemde het verzet van Frankrijk, Duitsland en België tegen een NAVO-operatie om Turkije te beschermen tegen de gevolgen van een oorlog tegen Irak, „schandelijk.” Hij zei dat de Verenigde Staten ervoor zouden zorgen dat Turkije alles krijgt wat het nodig heeft als een oorlog uitbreekt. „De VS hebben al gestuurd en zullen blijven sturen wat nodig is. Uitrusting ter bescherming tegen biologische oorlogvoering, Patriot-raketten en andere spullen”, zei Rumsfeld in een zondag gepubliceerd vraaggesprek met de Italiaanse krant La Repubblica.

„Schandelijk, voor mij is het echt schandelijk”, citeerde La Repubblica de Amerikaanse minister. „Turkije is een bondgenoot. Een bondgenoot die alles op het spel zet. Hoe kun je hulp weigeren?” Rumsfeld zei verder verbaasd te zijn dat Europa „dat zo gevoelig is voor het respect voor mensenrechten in de hele wereld” niet even gevoelig is voor de „voortdurende schendingen” van het regime in Irak.

Uiterlijk vandaag moest de NAVO beslissen of zij ingaat op het Amerikaanse verzoek om Awacs-toestellen, raketafweerbatterijen en gespecialiseerde eenheden naar Turkije te sturen. Frankrijk, Duitsland en België houden een besluit al drie weken op, met het argument dat oorlogsvoorbereidingen vredesinitiatieven van de Verenigde Naties in de weg staan.

De Duitse minister van Defensie, Peter Struck, heeft zaterdag onder zware druk van de Amerikanen, Turkije en andere bondgenoten aangegeven dat Berlijn zijn bezwaren mogelijk zal laten varen. Daarmee komen Frankrijk en België in een nog geïsoleerder positie terecht. Toch houden de twee nog voet bij stuk. „Als Turkije echt in gevaar kwam zou Frankrijk als een van de eersten te hulp komen”, zei de Franse minister van Defensie Michèle Alliot-Marie. „Nu hebben we niet het gevoel dat die dreiging er is.”

De Belgische minister van Buitenlandse Zaken, Louis Michel, zei dat België met Frankrijk en Duitsland een veto voorbereidt. Op de Vlaamse publieke omroep VRT zei hij dat Frankrijk en België hun vetorecht binnen de NAVO zullen gebruiken om indirecte steun van de alliantie aan Turkije te blokkeren, mocht er een militair conflict met Irak komen. De minister liet weten dat de drie landen eerst het verdere verloop van de wapeninspecties in Irak willen afwachten.

Michel liet zich op de VRT verder enigszins denigrerend uit over de VS. Volgens hem willen de Amerikanen alleen maar een oorlog tegen Irak voeren uit frustratie dat ze Bin Laden niet te pakken hebben gekregen. Ook stelde hij dat de VS alleen een oorlog tegen Irak willen „vanwege de macht en de olie.” De Belgische premier Verhofstadt hulde zich zondag overigens in stilzwijgen.

Nederland is het „hartgrondig oneens” met het voornemen van België, Frankrijk en mogelijk ook Duitsland om toch verzet aan te tekenen tegen de plannen van hulp aan Turkije. Dat zei de woordvoerder van minister van Buitenlandse Zaken De Hoop Scheffer. „Een bondgenootschap is ons wel iets waard. Vandaar dat Nederland wel Patriots naar Turkije zal sturen”, aldus de woordvoerder.

De NAVO zal overigens vandaag of morgen zo goed als zeker bijeenkomen om te overleggen over de patstelling. Dat is zondag vernomen uit diplomatieke bronnen. Deze spreken nog niet over een crisis. „Maar deze opstelling van België en of Frankrijk zal de NAVO voorlopig wel verder lamleggen.”

Duitsland stelt Turkije overigens wel Patriot-raketten ter beschikking ter bescherming bij eventuele Iraakse aanvallen. De wapens worden komende week overgebracht, deelde minister van Defensie Peter Struck (SPD) zaterdag mee in de marge van de Veiligheidsconferentie in München. Duitsland levert alleen raketten. De systemen waarmee de raketten kunnen worden afgeschoten en het bedieningspersoneel zijn door Nederland beschikbaar gesteld.