Koningin Beatrix en de Britse prins Philip hebben zondagmiddag in Nijmegen de vijfenzestigste herdenking van de bevrijding van die stad bijgewoond.
Onder de aanwezigen was voormalig NAVO-chef Lord Carrington, die zelf meevocht tijdens de bevrijding van Nijmegen. De 90-jarige Carrington nam een zilveren erepenning van de stad in ontvangst. Nijmegen reikte de penning gisteren uit aan de eenheden die de stad bevrijdden.
De Koningin en prins Philip inspecteerden de erewacht. Minister Van Middelkoop en de Nijmeegse burgemeester, T. C. de Graaf, hielden een toespraak. Lord Carrington sprak namens de Britse Guards Armoured Division en majoor Moffatt Burriss namens de Amerikaanse 82e Airborne Divisie, die Nijmegen 65 jaar geleden bevrijdden. Burriss was een van de commandanten die in 1944 leiding gaven aan de oversteek van de Waal in rubberbootjes, om de noordzijde van de Waalbrug te kunnen veroveren.
Burgemeester De Graaf haalde de oversteek aan in zijn toespraak. Volgens De Graaf ging Nijmegen bijna tenonder aan het oorlogsgeweld. Duizenden gebouwen lagen in puin en het dodental liep op tot 2200. „De stad was haar ziel kwijt”, aldus de burgemeester.
De veteranen kregen in Nijmegen een daverend applaus. Na de ceremonie reed een parade van historische voertuigen over de Waalbrug. Die brug was zondag vrijwel de hele dag afgesloten. Nijmegen was daardoor lastig bereikbaar voor automobilisten.
Aan de parade namen zowel veteranen als basisschoolleerlingen deel. Na afloop ontmoetten koningin Beatrix en prins Philip de veteranen in het stadhuis van Nijmegen.
Zondagmorgen had in Oosterbeek een herdenking plaats op de Airborne Begraafplaats, in aanwezigheid van minister Van Middelkoop van Defensie en zijn Britse collega Ainsworth, en ruim 120 veteranen. Op de begraafplaats in de bossen bij Oosterbeek liggen meer dan 1750 voornamelijk Britse en Poolse soldaten begraven. Er klonk applaus toen de veteranen kransen legden bij het Kruis der Opoffering. Ook de ambassadeurs van Groot-Brittannië, de Verenigde Staten en Polen legden kransen, net als de Gelderse commissaris van de Koningin Cornielje en burgemeesters van omliggende gemeenten.
Aansluitend legden kinderen uit de omgeving op ieder graf bloemen. „Fluister daarbij de naam die op de grafsteen staat”, hield de voorgangster de kinderen voor. De vliegtuigen die vervolgens een groet brachten aan de begraafplaats, waren door de lage bewolking nauwelijks te zien.
Daarna heropende de Gelderse commissaris van de Koningin Cornielje in Oosterbeek het verbouwde Airborne Museum. Het museumgebouw was in september 1944 het hoofdkwartier van de geallieerden tijdens de Slag om Arnhem. Het pand is het afgelopen jaar zoveel mogelijk in originele staat teruggebracht, terwijl een entreegebouw is toegevoegd. Achter de villa is een ondergrondse ruimte gebouwd met daarin de Airborne Experience. De bezoeker waant zich daar op het strijdtoneel tijdens de Slag om Arnhem.
Zaterdag landden duizend Nederlandse en Britse parachutisten op de Ginkelse Heide bij Ede. Ook vijftig Duitsers namen deel aan de sprong uit de Hercules-transportvliegtuigen. Boven de heide was ook een oude Dakota te zien. Onder de duizenden toeschouwers waren tientallen veteranen. De toeschouwers zorgden zaterdagochtend voor opstoppingen op de wegen rond de heide.
De herdenking begon donderdagochtend in Oosterbeek. Toen was het 65 jaar geleden dat geallieerde soldaten tussen Renkum en Wolfheze landden en naar Arnhem oprukten om de Rijnbrug te veroveren. Ook in de regio’s Eindhoven en Nijmegen landden parachutisten. Ze veroverden een aantal bruggen, zodat de geallieerden door een corridor naar het noorden konden oprukken. Alleen de brug bij Arnhem wisten ze niet definitief in handen te krijgen.
De Britse veldmaarschalk Montgomery wilde via de Rijnbrug bij Arnhem oprukken naar Duitsland en vooral naar Berlijn. Hij wilde daar eerder arriveren dan zijn Amerikaanse rivaal Patton. Zijn plan mislukte door onverwacht felle Duitse tegenstand bij Arnhem. Ook doen verhalen over mogelijk verraad de ronde.