Het invullen van het Kieskompas Israël –opgesteld door wetenschappers van het Israel Democracy Institute en de Universiteit van Amsterdam– met Wiesje de Lange (70) is een aaneenschakeling van uitersten. Slechts bij een enkele vraag aarzelt ze. Zelden vult ze ”neutraal” in.Het begint al met de eerste stelling: Onder geen enkele voorwaarde mogen nederzettingen worden verwijderd uit Judea en Samaria. „Helemaal mee eens”, is het resolute antwoord van de in Nederland geboren Jodin. Ook de Arabische wijken van Jeruzalem mogen volgens haar onder geen beding aan de Palestijnen worden overgedragen.

Dat brengt automatisch met zich mee dat De Lange fel is gekant tegen de stichting van een Palestijnse staat in die gebieden. De suggestie om de Golan aan Syrië te geven in ruil voor vrede, wijst ze eveneens direct van de hand. „Mijn kleinkinderen wonen daar nota bene.”

Een van de weinige keren dat de Israëlische ”neutraal” invult, is bij de stelling dat de overheid erop moet toezien dat het openbare leven zich volgens de joods-religieuze traditie afspeelt. „Daarvoor moeten wij wachten op de Messias. Hij alleen kan de problemen oplossen.”

Op sociaaleconomisch gebied lopen de standpunten van Wiesje de Lange uiteen. Israël moet volgens haar „absoluut” de kapitalistische lijn volgen in plaats van de socialistische. Maar de overheid moet aan de andere kant wel zorgen voor dat er voor iedereen werkgelegenheid en een redelijke levensstandaard is. „Israël is geen gewoon land. Iedereen is hier ook soldaat, daarom moet er een zekere voorziening van overheidswege zijn.”

Ook over het vredesproces in het Midden-Oosten heeft de Joodse grootmoeder een duidelijke mening. „Het is alleen maar ontworpen om Israël te doen verdwijnen.

Om het land beter te besturen moet het kiesstelsel naar een districtenstelsel worden omgevormd, om de grote partijen te versterken, meent De Lange. „Je ziet hoe labiel onze regeringen doorgaans zijn. Overigens kan Israël eigenlijk alleen vanuit het Jodendom worden bestuurd. Dat gebeurt niet.”

Aan het einde van de stemwijzer wordt de mening gevraagd over de drie belangrijkste lijsttrekkers. Ehud Barak, voorman van de Arbeidspartij, en Tzipi Livni, leider van de centrumpartij Kadima, komen er niet best vanaf. „Barak krijgt van mij een 1 als het om leiderschap gaat. Hij heeft alle fouten gemaakt die een leider kan maken. Ik zou Livni graag een 0 willen geven, maar dat kan helaas niet. Ze heeft met Sharon samengewerkt om Gush Katif (de Joodse nederzettingen in de Gazastrook, red.) te vernietigen. Netanyahu krijgt weliswaar een 8, „maar ook aan hem ontbreekt van alles. Hij is geen religieuze Jood die erkent dat God regeert.”

Na het invullen geeft het Kieskompas aan dat Wiesje de Lange helemaal aan de kant van de havikken zit. „O, is dat zo”, reageert ze droog. „Mijn kinderen lachen zich slap.” Volgens de stemwijzer past de Nationale Eenheidpartij (Ichud Leumi) het best bij haar. „Dat klopt exact”, reageert De Lange. „Daar stem ik op. Als Netanyahu niet zo onbetrouwbaar was, zou ik overigens dit keer op Likud stemmen.”

Naam

Wiesje de Lange

Leeftijd

70 jaar

Woonplaats

Jeruzalem

Beroep

Schrijfster

Stemt doorgaans

Ichud Leumi (Nationale Eenheid)

Uitkomst Kieskompas

Ichud Leumi (Nationale Eenheid)