Kort na het begin van de vijandelijkheden in de Gazastrook stopten de politieke partijen in Israël hun verkiezingscampagnes. Bang als zij waren dat rivaliserende politici de oorlog als campagnewapen zouden inzetten om daarmee electoraal voordeel te behalen. Vooral uit linkse hoek klonk de roep om uitstel van de stembusstrijd. Logisch, want de linkse partijen staan er in de peilingen niet goed voor.

Uitstel is echter geen optie, betoogt prof. Asher Aryan, verbonden aan het Israel Democracy Institute in Jeruzalem en nauw betrokken bij de totstandkoming van het Kieskompas Israël, een digitale kieswijzer die helpt bij het bepalen van de politieke voorkeur. „Daarvoor is een tweederdemeerderheid in de Knesset nodig en die is er simpelweg niet. Ook technisch gezien is uitstel lastig: het hele proces is al in gang gezet. Politiek gezien heeft rechts er alle belang bij om de verkiezingen door te laten gaan. Netanyahu (lijsttrekker voor de Likudpartij, RD) doet het goed in de peilingen. Barak zit in een wat dubbele positie. Zijn Arbeidspartij staat op verlies, maar als minister van Defensie krijgt hij veel lof toegezwaaid voor het Israëlische militaire optreden in de Gazastrook.”

Op de achtergrond
Door de strijd in Gaza zijn de meeste andere verkiezingsthema’s op de achtergrond geraakt. Aryan: „De partijen -en met name hun kopstukken- zullen vooral op de uitkomst van de oorlog worden beoordeeld. De grote vraag is of we het karwei in Gaza daadwerkelijk hebben afgemaakt. Daar zal straks het politieke debat over gaan.”

In het debat over de oorlog nemen de partijen momenteel enigszins merkwaardige posities in. Partijleider Ehud Barak is een sterk voorstander van voortzetting van de strijd, terwijl zijn Arbeidspartij traditioneel een gematigde positie inneemt. Lijsttrekker Tzipi Livni van de centrumrechtse Kadimapartij bepleit juist het benutten van diplomatieke middelen. „En premier Olmert weet zoals gewoonlijk niet goed wat hij moet doen”, aldus prof. Aryan.

Over de uitkomst van de Israëlische parlementsverkiezingen is de Joodse wetenschapper kort en krachtig. „Israël zal een ruk naar rechts maken. Dan heb ik het vooral over de politieke blokken die in de Knesset bestaan. Welke partij de grootste zal worden, is minder makkelijk te voorspellen. Je kunt wel rechts stemmen, maar dat hoeft zeker niet op de Likudpartij te zijn. Ik verwacht overigens dat er uiteindelijk een brede coalitie tot stand zal komen van Likud, Kadima en de Arbeidspartij. Daarmee heb je een solide politieke basis, maar zeker geen formule om een langetermijnoplossing voor het conflict met de Palestijnen te vinden.”

Is zo’n oplossing überhaupt nog wel mogelijk?
„Je moet eerst een partner hebben met wie je kunt spreken over een oplossing. Zolang Hamas de touwtjes in handen heeft, is er sprake van een voortdurend wederzijds veto.”

Hoe omschrijft u het huidige politieke klimaat in Israël?
„In één woord: bevroren. De kleine partijen maken zich ernstig zorgen over hun positie. Alle aandacht gaat momenteel naar de grote partijen uit. Wat zij van bepaalde kwesties vinden, vooral nu er oorlog is, lijkt alleen nog maar te tellen. Vandaar dat veel kleine partijen op uitstel van de stembusstrijd hebben aangedrongen. Als de oorlog tegen de tijd dat de verkiezingen worden gehouden nog niet over is, zou het ook verstandiger zijn ze uit te stellen. Maar zoals gezegd is dat eigenlijk om meerdere redenen geen optie.”

In Europa zijn de ideologische verschillen tussen politieke partijen de afgelopen jaren steeds meer vervaagd. Hoe is dat in Israël?
„Ook in Israël hebben we dat zien gebeuren. De belangrijkste politieke partijen zijn niet meer wat ze geweest zijn. Overigens waren de ideologische verschillen nooit erg groot. De opkomst van een sterke centrumpartij, Kadima, heeft grote invloed gehad. Vooral de daarmee gepaard gaande neergang van de Arbeidspartij is een zeer opvallende ontwikkeling.

Overigens heeft het falen van diverse premiers daarin ook een grote rol gespeeld. Noch Barak, noch Netanyahu bleek in staat de coalitie en de eigen partij bij elkaar te houden. Zij wilden te veel zichzelf als leider van het land presenteren, maar verloren daarbij de samenwerking binnen de coalitie uit het oog. Sharon heeft daar destijds handig op ingespeeld.”