Er is het nodige te doen over het aansluiten van warmtekrachtkoppelingen (WKK’s) van glastuinbouwers op het elektriciteitsnet. De oorzaak hiervan is dat de toepassing van WKK’s een hoge vlucht neemt. Achtergrond daarvan is weer dat een glastuinbouwer met een WKK extra inkomsten kan genereren door de opgewekte stroom te verkopen en zich zo kan indekken tegen het risico van een stijging van de gasprijs.

Voor het afvoeren van de door de WKK geproduceerde elektriciteit is een elektriciteitsnet met voldoende transportcapaciteit een vereiste. Als gevolg van de grootschalige toepassing van WKK’s is de capaciteit van het elektriciteitsnet in veel glastuinbouwgebieden inmiddels echter volledig benut. Het aansluiten van (nog) meer en (nog) grotere WKK’s vergt omvangrijke netuitbreidingen. Afhankelijk van de precies benodigde maatregelen, die van geval tot geval verschillen, zijn hiermee doorlooptijden gemoeid oplopend tot enkele jaren en investeringen tot enkele tientallen miljoenen euro’s.

Voorrang
Bovendien leiden de nieuwbouwplannen voor grootschalige elektriciteitscentrales op de Maasvlakte en in de Eemshaven in combinatie met de opkomst van WKK’s tot een gebrek aan transportcapaciteit op het landelijk hoogspanningsnet, de ”snelwegen” van het elektriciteitsnet. Het uitbreiden van de capaciteit hiervan vergt al gauw een jaar of tien.

Het ministerie van Economische Zaken ontwikkelt daarom ter bestrijding van het capaciteitsprobleem op het landelijk hoogspanningsnet een systematiek voor ”congestion management” en werkt daarnaast aan een wetswijziging die inhoudt dat groene stroom -uit onder andere WKK’s- bij de toekenning van netcapaciteit voorrang krijgt op ”grijze” stroom uit conventionele centrales.

Deze maatregelen zullen echter geen soelaas bieden op locaties waar op het regionale elektriciteitsnet geen capaciteit meer beschikbaar is. ”Congestion management” kan op deze netten namelijk niet worden toegepast.”Voorrang voor groene stroom” helpt evenmin, omdat op regionale elektriciteitsnetten vrijwel uitsluitend ’groene’ producenten zijn aangesloten. Een voorrangsregel voor groen leidt daardoor bij regionale netten niet tot het vrijkomen van capaciteit, zoals dat op het landelijk hoogspanningsnet wel het geval is.

De diepere oorzaak van de ontstane capaciteitsproblemen ligt in de liberalisering van de elektriciteitssector eind jaren negentig. Sindsdien wordt er geen regie meer gevoerd over de elektriciteitsproductie, waardoor een ingrijpende ontwikkeling als de snelle opkomst van WKK’s in de glastuinbouw zich (althans voor netbeheerders) volstrekt onverwacht en zeer plotseling kan voordoen.

Ook worden de beheerders van energienetwerken sterk gestuurd op kosten, zodat de financiële armslag ontbreekt om met hun investeringen voor de muziek uit te lopen. De eerste jaren na de liberalisering beschikten de elektriciteitsnetten nog over voldoende reservecapaciteit. Nu deze echter op een aantal plaatsen -waaronder in tuinbouwgebieden- volledig is benut, doen de ongewenste gevolgen van de destijds genomen besluiten zich alsnog gelden.

Symptoombestrijding
Terecht vragen de door de capaciteitsproblemen getroffen tuinders, wier bedrijven soms in hun voortbestaan worden bedreigd, aandacht voor het gebrek aan netcapaciteit. Overheid en netbeheerders doen ook alles wat binnen de bestaande (wettelijke en technische) kaders mogelijk is om de schade te beperken.

Het is echter zaak om niet te blijven steken in symptoombestrijding en symboolpolitiek maar het probleem aan te pakken bij de wortel. (Markt)ontwikkelingen verlopen namelijk sneller dan netbeheerders de daarvoor noodzakelijke netten kunnen aanleggen. Ook zijn zij niet in staat om dit op voorhand reeds te doen omdat zij dergelijke ontwikkelingen niet kunnen voorzien en niet over de daartoe benodigde financiële middelen beschikken.

Dit energieprobleem vormt een gigantische uitdaging. Het oplossen hiervan moet daarom maximaal worden ondersteund met wet- en regelgeving. Daarbij passen geen ondoordachte en onevenwichtige kaders, zoals de huidige wijze waarop netbeheerders worden gereguleerd.

Uit het in juni verschenen Energierapport 2008 blijkt gelukkig dat de overheid zich dit ook realiseert en een „heroverweging” aankondigt. Het is nu zaak om op dit punt zo snel mogelijk boter bij de vis te doen en in nauw overleg met alle betrokkenen tot iets beters te komen.

De auteur is manager innovatie bij Essent Netwerkbeheer. Hij schrijft dit artikel op persoonlijke titel.