De hoogste politici wijdden donderdagavond tijdens hun driemaandelijkse top in Brussel een lang debat aan de situatie. Zij vinden het te vroeg om nu reeds een route uit te stippelen waarlangs de opgeworpen blokkade kan worden opgeheven. De Ierse premier Cowen volstond met zijn collega’s een wat hij noemde eerste analyse voor te leggen. Hij en ook voorzitter Barroso van de Europese Commissie benadrukten dat meer tijd nodig is om uit te zoeken welke argumenten de kiezers ertoe brachten afwijzend te oordelen en welke consequenties de EU daaraan moet verbinden.

De leiders schrijven het Verdrag van Lissabon in ieder geval niet af. „Ermee stoppen zou een gemiste kans zijn. Dat zou geen recht doen aan het werk van de afgelopen jaren”, meent premier Balkenende. De regeringsaanvoerders wensen geen heropening van de onderhandelingen over de inhoud van het document en rekenen erop dat uiteindelijk toch alle 27 lidstaten ermee zullen instemmen. Tegen die achtergrond dringen zij aan op voortzetting van de ratificatieprocedure in de landen waar de nationale parlementen de behandeling nog niet hebben voltooid.

Afgelopen woensdagavond zette het Verenigd Koninkrijk, via het besluit van een meerderheid in het Hogerhuis, het licht op groen. Daarmee kwam het totaal van de landen die inmiddels hun goedkeuring hebben uitgesproken op negentien. In Brussel werd de stap van de traditioneel eurosceptische Britten ontvangen als „een zeer, zeer goed bericht voor Europa”, zoals de Duitse bondskanselier Merkel het verwoordde.

Het nee van vorige week betekent dat de invoering van de beoogde hervormingen binnen de Unie vertraging ondervindt en niet op 1 januari 2009, zoals de bedoeling was, zijn beslag krijgt. Waarschijnlijk wordt aangekoerst op een tweede stemming in Ierland en zoekt de EU mogelijkheden om bijvoorbeeld via aanvullende protocollen de bezwaren weg te nemen die leven onder de burgers daar. Om die niet tegen de haren in te strijken, vermijden de politieke leiders de schijn dat zij op enige wijze druk op Dublin uitoefenen. Voorzitter Pöttering van het Europees Parlement gaat ervan uit, zo zei hij, dat ’Lissabon’ voor de Europese verkiezingen van juni 2009 in werking treedt.

Het beoogde verdrag, dat een herziene versie is van de in 2005 door de bevolking in Frankrijk en Nederland verworpen ontwerpgrondwet, voorziet onder andere in het benoemen van een president van de Unie, in het beperken van de omvang van de Europese Commissie, in het afschaffen van het vetorecht bij veel beslissingen op het beleidsterrein van justitie en in meer zeggenschap voor het Europees Parlement.