BRUSSEL - Een nieuw voorstel van de Britten voor de meerjarenbegroting van de EU heeft niet gezorgd voor een doorbraak in de slepende onderhandelingen over dit dossier. Vanaf woensdagavond zijn de regeringsleiders in Brussel op een tweedaagse top bijeen om te proberen overeenstemming te bereiken.
Vorige week maandag presenteerde het Verenigd Koninkrijk als huidig voorzitter van de Unie een alomvattend compromis. De inhoud ervan lokte echter breed kritiek uit. Premier Blair en zijn manschappen beloofden in reactie daarop een herziene versie, maar benadrukten tegelijk dat de ruimte om te bewegen in hun visie erg beperkt was.
Woensdagmiddag verschenen de aangepaste cijfers. Conclusie van iedereen na er kennis van te hebben genomen: het gaat inderdaad om slechts marginale wijzigingen.
De Duitse minister van Financiën, Steinbruck, schat de kans op een akkoord gestegen tot 60 procent. Voorzitter Barroso van de Europese Commissie daarentegen acht de handreiking „volstrekt ontoereikend.”
De Britse bewindsman van Buitenlandse Zaken, Straw, op zijn beurt duidt het recente bod aan als „eerlijk en evenwichtig.” Hij voegt eraan toe: „Wij denken dat een betere deal niet mogelijk is, deze week niet en volgend jaar evenmin.” Aan politieke wil ontbreekt het bij niemand, maar de standpunten lopen ver uiteen.
De tactiek van Londen lijkt erop gericht met behulp van kleine tegemoetkomingen aan diverse partners zo veel mogelijk van hen over de streep te trekken en daarmee tevens Frankrijk als hardliner onder de opposanten in een geïsoleerde positie te manoeuvreren.
Zo kan Nederland nu rekenen op een verlaging van de jaarlijkse nettoafdracht aan de gemeenschappelijke kas van circa 850 miljoen euro, terwijl de vorige plannen voorzagen in een reductie van dik 700 miljoen. Het kabinet eist weliswaar een besparing voor de nationale schatkist van minimaal 1 miljard, maar Balkenende zal het in uiterste instantie -een besluit vereist unanimiteit- waarschijnlijk niet aandurven voor een kloof van 150 miljoen het vetowapen te hanteren.
Voor de op 1 mei 2004 toegetreden lidstaten uit Oost-Europa, die in het oude voorstel opdraaiden voor een bezuiniging van bijna 10 procent op de middelen voor versterking van hun achtergebleven economieën, wordt de pijn eveneens verzacht. Voor Polen, Tsjechië, Hongarije, Letland en Estland samen draait het daarbij om 1,7 miljard euro, waarvan Polen 1,2 miljard opslokt. Slowakije en Litouwen ontvangen geld om hun verouderde kerncentrales te ontmantelen. Finland, Ierland, Oostenrijk, Portugal en Zweden krijgen ietsje meer uit de pot voor plattelandsontwikkeling toegeschoven.
Het totaal aan uitgaven voor de gehele periode, van 2007 tot en met 2013, is naar boven bijgesteld met een karige 2,5 miljard euro, tot 849,3 miljard. In procenten van het gezamenlijk bruto binnenlands product betekent dat een stijging van 1,026 tot 1,03. Alle lidstaten moeten voor de financiering daarvan een luttel bedrag extra overmaken aan de Unie.
Naar de opvatting van onder andere Barroso blijft het budget veel te mager om alle ambities van de EU te kunnen verwezenlijken. Hij weet zich gesteund door het Europees Parlement. In een debat binnen die instelling klonk woensdagmorgen van diverse zijden het dreigement een eventuele deal met een plafond op het genoemde niveau te zullen torpederen.
Aanvoeder Schulz van de socialisten vergeleek Blair met de kapitein van de Titanic. „Als hij de koers niet verlegt, botst het schip van het huidige voorzitterschap frontaal op een ijsberg. De coördinaten daarvan zijn 1,03”, waarschuwde de Duitse afgevaardigde.
Het belangrijkste twistpunt in het finale beraad betreft de zogeheten rebate, de automatische korting die het VK incasseert op de contributie aan Brussel, met momenteel een waarde van rond 5 miljard euro per jaar. De Britten zijn bereid, zoals zij aangaven in de voorstellen van begin deze maand, tot 2014 opgeteld 8 miljard in te leveren. De meeste EU-partners verlangen van hen een forsere aderlating. President Chirac dringt concreet aan op 14 miljard.
In het jongste ontwerp weigert Blair echter de concessie met ook maar één cent op te rekken. Hij wil alleen praten over een nadere toezegging in deze sfeer als er uitzicht ontstaat op verdere hervorming van het landbouwbeleid ofwel terugdringing van de steun aan de boeren. Maar dat stuit op heftig verzet van Frankrijk. Daarmee is een herhaling, morgennacht, van de harde aanvaring over de begroting die zich in juni aftekende tussen de grootmachten aan weerszijden van het Kanaal, niet ondenkbaar.