Minister Zalm (Financiën) noemt het „een kleine stap in de goede richting, maar nog lang niet genoeg.” Hij wil in de onderhandelingen een reductie van minimaal 1 miljard euro binnenhalen, zo liet hij onlangs in de Tweede Kamer weten.

Eind volgende week proberen de regeringsleiders een akkoord te bereiken over het budget. Een eerdere poging, in juni, mislukte. Nederland, dat toen een korting van 600 miljoen euro kreeg aangeboden, en vier andere lidstaten weigerden tijdens die top hun instemming. Het uiteindelijke besluit vereist unanimiteit.

De Britten hebben maandagmiddag een alomvattend compromispakket gepresenteerd. Dat voorziet in een uitgaventotaal voor zeven jaar van 846 miljard euro ofwel 1,03 procent van het gezamenlijk bruto binnenlands product (bbp). De vorige voorzitter, Luxemburg, zette in op een niveau van 871 miljard, ofwel 1,06 procent.

Aanvoerder Barroso van de Europese Commissie noemt de verdere verlaging „onacceptabel” en „niet realistisch.” „Dit is een begroting voor een mini-Europa, niet voor een uitgebreid Europa”, verklaarde hij in een reactie. De Commissie pleitte in eerste instantie voor 1,025 miljard euro ofwel 1,24 procent. Nederland juicht de beoogde zuinigheid juist toe. Samen met Duitsland, Frankrijk, Groot-Brittannië, Oostenrijk en Zweden heeft het ooit aangedrongen op een bovengrens van slechts 1,0 procent.

De beslissingen op dit terrein berusten niet bij de Commissie, maar bij de 25 regeringen. Maar ook van die zijde klinken weinig hoopgevende signalen. De Belgische premier Verhofstadt dreigde zondag al met een veto. Gisteren merkte zijn Poolse ambtgenoot Marcinkiewicz het ontwerp aan als onaanvaardbaar. Frankrijk acht een deal op basis van wat nu voorligt onwaarschijnlijk.

Vooral de nieuwe lidstaten uit Oost-Europa zijn kritisch. Zij draaien namelijk voor een fors deel op voor de besparingen. Zij moeten met zo’n 14 miljard euro minder genoegen nemen, een kleine 10 procent. De Britten wijzen erop dat de betrokken overheden toch niet voldoende plannen voor projecten gereed hebben om de pot leeg te maken. Bovendien verzachten zij de pijn door voor hen de mogelijkheden te verruimen om gebruik te maken van de beschikbare subsidies. Zo hoeven zij voortaan vanuit de nationale schatkist minder geld bij te leggen.

Het Verenigd Koninkrijk doet zelf ook een belangrijke concessie. Het accepteert een beperking van de in 1984 onder premier Thatcher verworven automatische korting op de jaarlijkse contributie aan de EU van, tot 2014, rond de 8 miljard euro. Daarmee is aantasting van de zogeheten rebate niet langer onbespreekbaar. In juni was dit een van de punten waarop het beraad strandde.

Blair oppert verder om aan de hand van een door de Commissie in 2008 te vervaardigen rapport een debat te starten over een algehele herziening van de uitgaven. Daarbij mag het landbouwbeleid niet buiten schot blijven. Hervormingen binnen die sector reeds in de komende budgetperiode sluit hij niet uit. Een harde garantie, zoals hij eerder eiste en wat hem in conflict bracht met de Franse president Chirac, dat in de toekomst verder wordt gesnoeid op de steun aan de boeren, ontbreekt echter.

Woensdag wijden de ministers van Buitenlandse Zaken een ingelaste vergadering aan de jongste voorstellen. Later deze week ontvangt Blair in Londen diverse collega’s, onder wie premier Balkenende, voor bilateraal overleg.