De Oostenrijkers hebben geen geweldige herinneringen aan de Turken. In 1529 en in 1683 belegerden de Turkse strijdkrachten de Oostenrijkse hoofdstad Wenen. In beide gevallen wisten de Oostenrijkers de Turken te weerstaan. Op de Balkan hebben de twee grootmachten door de eeuwen heen overigens ook het nodige met elkaar te stellen gehad.

Speelt het verleden anno 2005 nog een rol in het Oostenrijkse buitenlandse beleid? Dat kan bijna niet het geval zijn. Deze historische feiten worden in ieder geval bij de onderhandelingen niet aangedragen. Feit blijft echter dat de Turken nu voor de poorten van de Europese Unie staan en het zijn de Oostenrijkers die de deur voor de Turken in het slot willen gooien.

De argumenten die de Oostenrijkers tegen een volledig Turks lidmaatschap van de EU aandragen zijn: Turkije behoort geografisch noch cultureel tot Europa, omdat de EU-grondwet is afgewezen zou een Turks lidmaatschap de besluitvorming bemoeilijken, ondanks de economische groei die Turkije doormaakt ligt het ver achter bij de andere EU-lidstaten, na een Turks lidmaatschap zal de Europese markt worden overspoeld door Turkse werkzoekenden en ondanks allerlei hervormingen kan er nog veel verbeterd worden op het gebied van justitie, mensenrechten en vrijheid van meningsuiting.

Deze argumenten zijn legitiem, maar tegelijkertijd niet opzienbarend. Ze worden in andere EU-lidstaten eveneens gehoord, maar leiden daar niet tot een afwijzing van Turkije. Waarom dan toch een hardop en duidelijk nee van de Oostenrijkse politici tegen Turkije? Het is een bekend gegeven, maar waarschijnlijk wordt ook in Wenen de buitenlandse politiek bepaald door de binnenlandse.

In Oostenrijk worden namelijk binnenkort verkiezingen gehouden, dit jaar regionale en volgend jaar landelijke. Net als bijna overal in de wereld voeren ook in Oostenrijk politici campagne met in hun achterhoofd de opiniepeilingen. Als meer dan tweederde van de Oostenrijkers tegen een Turks lidmaatschap van de EU is, zal geen politicus het in zijn hoofd halen een lans te breken voor Turkije. Zes jaar geleden was nog 25 procent van de Oostenrijkers voor toetreding van Turkije. Dit is afgenomen tot 20 procent.

Volgens peilingen uitgevoerd door de Oostenrijkse Maatschappij voor Marketing hecht de bevolking meer waarde aan toetreding van landen zoals Kroatië en Bulgarije. De regering in Wenen zegt ook dat men niet goed met Turkije kan onderhandelen terwijl een land als Kroatië, dat geografisch gezien dichterbij ligt, zich in de wachtkamer bevindt. Turkije ziet men in het Alpenland eigenlijk liever gaan dan komen. Dat weet bondskanselier Wolfgang Schüssel heel goed als hij zegt dat hij de Oostenrijkse arbeidsmarkt wil beschermen tegen Turkse werkzoekenden. Openstelling van de binnenlandse markt voor Turkse werknemers komt er zeker niet, benadrukt Schüssel.

De oppositiepartij SPÖ denkt precies hetzelfde over het buiten de deur houden van Turkije. „We staan achter de regering wat dit punt betreft”, aldus fractieleider Josef Cap onlangs in een interview. Net als de regeringspartij ÖVP wil de SPÖ niet verder gaan dan een eventueel partnerschap.

Als het om het voeden van anti-Turkse gevoelens gaat spant de Freiheitlichen Partei de kroon. Op verkiezingsavonden in de Oostenrijkse hoofdstad waarschuwt de Weense fractieleider Heinz-Christian Strache bezoekers dat „Wenen geen Istanbul mag worden.” Op verkiezingsaffiches staat tegenover de befaamde Stephans-dom een moskee met daaronder de tekst: ”Pummerin (de naam van de grote klok van de Stephans-dom) in plaats van muezzin”.

Opvallend genoeg lijkt Jörg Haider met zijn Bündnis Zukunft Österreich de Turkse kiezers voor zich te willen winnen. Mogelijk speelt hier een rol dat hij met anti-Turkse gevoelens zijn meerdere in de Freiheitliche Partei moet erkennen en hij dus met een campagne gericht tegen Turkije weinig stemmen in de wacht zal slepen. Op de kieslijst van Haiders partij staat zowaar een Turkse kandidaat. De Turk staat echter zo laag op de lijst dat niemand het voor mogelijk houdt dat hij in de gemeenteraad wordt gekozen.