Aan kop van de Lijst Pim Fortuyn staat nu, na de dramatische dood van de nummer 1, de 27-jarige Joao Varela uit Maassluis. Op zijn jonge schouders drukt de zware verantwoordelijkheid om de Lijst Pim Fortuyn naar de verkiezingen te leiden. Een weg terug is er niet meer. De kieslijst is bij wet vastgesteld en prijkt als lijst 15 op alle stembiljetten en -computers.

Zwaar geschokt gaf Varela maandagavond zijn reactie op de moord. Met tranen in zijn ogen noemde hij Fortuyn zijn „grote voorbeeld.” „Het is onvoorstelbaar dat dit juist Fortuyn moest overkomen. Hij was iemand die mensen inspireerde”, aldus de geëmotioneerde Varela. De allochtone bedrijfseconoom was nog te geschokt om vooruit te blikken op de toekomst van de Lijst Pim Fortuyn.

Andere kandidaat-kamerleden van de Lijst Pim Fortuyn deden dat wel. In hun reacties was de strijdbaarheid van de gestorven leider bijna tastbaar. „Als wij zouden zwichten voor dat tuig”, aldus de 69-jarige Jim Janssen van Raay, „dan zouden wij de nagedachtenis van Fortuyn onteren.” Janssen van Raay, vroeger actief namens het CDA, staat op de derde plaats van de kandidatenlijst.

De Naardense politicoloog Ferry Hoogendijk (68), vijfde op de lijst, liet vanuit het buitenland weten dat hij door de moord nog feller is geworden om de ideeën van Fortuyn te verwezenlijken. Wat hem betreft gaan de verkiezingen gewoon door. „Dat zou in de geest van Fortuyn passen.” Eenzelfde geluid viel op te tekenen uit de mond van de woordvoerder van de Lijst Pim Fortuyn, de 49-jarige Mat Herben uit Montfoort, nummer zes op de lijst.

Ook de aanhang van de Lijst Pim Fortuyn laat zich niet onbetuigd. In het condoleanceregister op de website van Fortuyn zijn tal van aanmoedigingen geplaatst. „Met grote klem vragen we jullie door te gaan.” „Ik hoop dat de partij blijft bestaan, wat de heer Fortuyn volgens mij ook graag zou willen.” „Je mag nu niet stoppen, dat zou Pim nooit hebben gewild.” „Ga door, onze stemmen hebben jullie.”

De Lijst moet door en wil dat ook. Daarbij stuit zij echter op het immense probleem dat zij de organisatie van een volwaardige politieke partij ontbeert. Het was Fortuyns bedoeling eerst alle inspanningen aan te wenden om de verkiezingen te winnen, om pas daarna de partijorganisatie structuur te geven. Strikt genomen bestaat er alleen een Lijst, met daarachter een flinterdunne organisatie.

De vrees bestond al dat de Lijst Pim Fortuyn na de verkiezingen met grote interne verdeeldheid te kampen zou krijgen. Dat gevaar lijkt met het wegvallen van de leider vele malen groter. Bovendien is het nauwelijks denkbaar dat de Lijst zonder de voorman zal kunnen deelnemen aan een coalitie. Een centrumrechtse samenwerking van CDA, VVD en de Lijst Pim Fortuyn leek juist de laatste weken binnen handbereik te komen.

Niettemin zweeft de Lijst Pim Fortuyn in de peilingen nog steeds tussen de 20 en 25 zetels. Het is goed denkbaar dat de Lijst Pim Fortuyn die aantrekkingskracht ook de komende weken zal behouden. De bestaande aanhang zal de intolerantie die leidde tot de politieke moord niet willen of kunnen accepteren. Verder is denkbaar dat de woede over de gebeurtenis leidt tot nieuwe stemmen voor de Lijst Pim Fortuyn. „Mensen, laten we met z’n allen stemmen op de Lijst Pim Fortuyn”, zo valt al in het digitale condoleanceregister te lezen.

De leden van de Lijst zijn voorlopig eensgezind in de afschuw van hun gezamenlijke vijand. „Het werkelijke gevaar voor onze samenleving zit dus bij extreem links”, constateerde een verbitterde Mat Herben gisteren. Samen met andere partijleden verweet hij de gevestigde politieke partijen -en dan vooral PvdA en GroenLinks- dat ze Fortuyn hebben gedemoniseerd. Ook de media hebben volgens aanhangers van Fortuyn een kwalijke rol gespeeld.

Een moeilijke vraag voor de Lijst is wie nu de eigenlijke opvolger van Fortuyn moet worden; en wie dus straks de Tweede-Kamerfractie moet gaan leiden. Het heeft er sinds vanmorgen alle schijn van dat dit de nummer vier van de lijst wordt, de 43-jarige mevrouw Winny de Jong uit Piershil. Nummer drie Janssen van Raay zou haar in overleg met Varela (twee) naar voren hebben geschoven. Zij was vanmorgen ook het kandidaat-kamerlid dat namens de Lijst Pim Fortuyn overleg voerde met premier Kok over de ontstane situatie. Winny de Jong is hoofd consumentenkwaliteit van het Centraal Bureau voor Levensmiddelen.