STRAATSBURG - Het debat woensdag in de parlementaire vergadering van de Raad van Europa had het kroontje moeten worden op een jarenlange gedachtewisseling over euthanasie en stervensbegeleiding. Maar het bracht de Raad van Europa weer terug bij nul, waarbij zelfs de rapporteur nee zei tegen zijn eigen teksten.
De vele amendementen trokken Marty’s conceptresolutie -zogezegd- een heel stuk naar rechts, waardoor veel pleitbezorgers van een open euthanasiedebat tegen het uiteindelijke voorstel stemden. Het Nederlandse VVD-Eerste-Kamerlid en oud-staatssecretaris van Volksgezondheid Dik Dees was bijvoorbeeld vanaf het begin een medestander van Marty. „Maar als Nederlanders stemmen wij tegen amendementen die proberen de intentie van het voorstel te veranderen. Hier werd het voorstel van Marty omgevormd in een soort pro-liferesolutie, waarin euthanasie al bij voorbaat wordt veroordeeld. Terwijl het Marty gaat om een open discussie.”
Nog tijdens het debat prees Dees Marty’s voorstellen, met verwijzing naar de barmhartigheid. „Conservatieve wetgeving die verbiedt tegemoet te komen aan de doodswens van een terminale patiënt, is onbarmhartig. Het is ook gruwelijk een arts te vervolgen die de wens van zo’n patiënt uitvoert.”
Maar volgens de Britse socialist Kevin McNamara ging Marty juist in tegen het fundamentele ”recht op leven” in het Europees Verdrag van de Rechten van de Mens (EVRM). „Marty’s voorstellen leiden tot een regulering van euthanasie. En dat is in strijd met het recht op leven.”
McNamara werd op dit punt fel bestreden door de Nederlandse PvdA’er Erik Jurgens. „Het recht op leven betekent geen ”plicht tot leven”, maar bepaalt alleen dat de staat het leven niet mag wegnemen.”
Jurgens benadrukte dat Marty’s conceptresolutie vooral een „oproep tot een open debat” inhield. „In Nederland hebben we ook geleerd dat debat open te voeren. En hoe kan er nu iemand tegen een vrije discussie zijn? Het zou beschamend zijn als de parlementaire assemblee zo’n voorstel verwerpt.”
Het Ierse parlementslid Noel Davern ergerde zich echter aan de toon van Marty’s medestanders. „Ik houd er niet van als anderen suggereren dat wij fout zijn als we tegen euthanasie zijn. Daarnaast heb ik in de vele jaren als parlementariër gezien dat nieuwe wetten binnen de kortste keren weer worden misbruikt. Dat zal ook met euthanasiewetten zo zijn.”
De Duitse socialist Wolfgang Wodarg vond daarom het debatteren over euthanasie al gevaarlijk. „Het is beschamend als euthanasie sociaal acceptabel wordt. Als medisch econoom weet ik dat mensen gemakkelijk kiezen voor de goedkoopste uitkomst. De laatste drie maanden van het leven zijn meestal de duurste.”
Maar na afloop van het debat noemde Jurgens Wodargs stellingname een voorbeeld van „totale hypocrisie.” „Hij weet ook dat er in Duitsland euthanasie plaatsvindt.”
Begin deze week riep de Russisch-Orthodoxe patriarch Alexy II de delegatie van zijn land naar de Raad van Europa ertoe op tegen Marty’s voorstellen te stemmen. Hij kreeg hiermee de hele Russische delegatie achter zich. Afgevaardigde Valeriy Fedorov noemde het leven „het kostbaarste wat de Heer heeft gegeven.”
Een ander Doema-lid, Valery Grebennikov, zei dat de „kerk bezorgd is over het debat. Het menselijk leven is een van de grootste manifestaties van Gods schepping. Dat moeten we niet in discussie brengen”, aldus de Rus.
Onder de sprekers tijdens het debat was het aantal voor- en tegenstanders van de resolutie ongeveer gelijk. Maar bij de stemming over de zeventig amendementen hadden de tegenstanders de overhand. Sommige wijzigingen legden de vinger bij misbruik van euthanasie, andere verboden artsen de dood te veroorzaken. Toen het moment kwam om over de aangepaste tekst te stemmen, riep Marty de delegaties geïrriteerd op tegen te stemmen.
Na afloop van het debat prikt de Zwitser in het restaurant wat frietjes weg. Hij wijst op de stoel tegenover hem en begint in hemdsmouwen stoom af te blazen. „Het maakt me woedend dat er in mijn tekst een pleidooi voor vrije euthanasie wordt gelezen. Terwijl ik nergens een beoordeling geef van de Nederlandse en de Belgische wet. Geloof het of niet, maar na alle contacten met deskundigen weet ik zelf nog niet wat de waarheid hierover is. Ik weet alleen dat het een schande is dat er nu in het geniep euthanasie wordt gepleegd, omdat er geen regels zijn.”
De Zwitserse liberaal diept een dossier op uit zijn tas en vist er een brief uit van een Europees comité van verpleegkundigen. „Deze mensen weten waarover het gaat”, zegt hij met nadruk. „Zij hebben mijn rapport twee dagen lang besproken en zijn er blij mee. Deze brief zal ik altijd bewaren. Dit soort blijken van erkenning van deskundigen stemt me zeer tevreden, ook al lijkt al mijn werk voor niets geweest.”
De rapporteur veegt met het servet zijn mondhoeken schoon, nadenkend over de vraag hoe de Raad van Europa nu verder moet. „Op een zeker moment gingen vrouwen de straat op en eisten het recht op vrije abortus. Misschien komen artsen morgen naar buiten om te betogen dat het geen moord is als je de wens van een patiënt uitvoert. En ja, wat de Raad van Europa betreft, die is niet meer in staat om in alle rust en eerbied dit onderwerp te bespreken.