Zware overstromingen in Europa’s warmste jaar ooit
Het jaar 2024 was het warmste ooit gemeten in Europa. Het werd gestempeld door enkele hevige overstromingen.
Dat blijkt dinsdag uit een rapport van het Europese klimaatinstituut Copernicus.
Europa kampte vorig jaar met de zwaarste overstromingen sinds 2013, valt te lezen in de ”European State of the Climate” 2024. Bijna een derde van het Europese rivierennetwerk had in 2024 te maken met een hoog overstromingsrisico.
Bij overstromingen op het continent vielen vorig jaar zeker 335 doden. In totaal beïnvloedde wateroverlast de levens van 413.000 mensen. Zo veroorzaakte storm Boris in september zware overstromingen in acht landen in Midden- en Oost-Europa, waaronder Duitsland, Oostenrijk, Tsjechië en Polen.
Het Spaanse Valencia kreeg eind oktober te maken met extreme neerslag en dodelijke overstromingen. Er viel op sommige plekken bijna 800 liter water per vierkante meter in een dag. De kolkende watermassa verraste en doodde 231 mensen.
Contrast
Volgens het rapport was 2024 een jaar met een duidelijk klimaatcontrast binnen Europa: extreem droog en heet in het oosten, nat en warm in het westen (zie ook kaartje ”Temperatuur in 2024”).
In totaal was de luchttemperatuur op 57 dagen recordwarm (zie graphic ”Warmste jaar ooit in Europa”). Dat betekent dat er gemiddeld elke week wel een dag was die de hoogste temperatuur verbrak.
Vooral in Zuidoost-Europa –delen van de Balkan en het noorden van Griekenland– steeg het kwik naar hoge waarden. De regio telde zes hittegolven, waaronder één in juli van dertien dagen lang. Het was de langste ooit in het gebied.
Het aantal tropische nachten –met temperaturen die boven de 20 graden blijven– lag in Zuidoost-Europa op 23 stuks. Dat zijn vijftien nachten boven het gemiddelde van acht per zomer.
23
tropische nachten telde de zomer in Zuidoost-Europa, 15 meer dan normaal.
De aanhoudende hitte en droogte in het gebied zorgde ook voor elf grote natuurbranden. In Portugal, elders in Europa, verbrandde in september 110.000 hectare in een week. Dat was een kwart van de totale hoeveelheid natuur die ten prooi viel aan vlammen in Europa.
De temperatuur van het zeeoppervlak in de Middellandse Zee steeg in 2024 ook naar recordhoogte: 1,2 graad warmer dan normaal.
Vorstdagen
Het vroor vorig jaar ook recordweinig in Europa. Gemiddeld daalt de temperatuur elk jaar op de helft van het Europese landoppervlak wel negentig of meer dagen onder nul. Nu kwam het op minder dan een derde (31 procent) van het land tot zoveel vorstdagen.
Het Europese klimaatbureau meldt ook dat gletsjers in Scandinavië en Spitsbergen in een jaar tijd meer ijs verloren dan ooit.
Auto’s, takken en rommel blokkeren in november 2024 een straat in Paiporta, na verwoestende overstromingen in de Spaanse regio Valencia. beeld AFP, Jose Jordan 
Door de aanhoudende hitte en het uitblijven van neerslag tijdens afgelopen zomer droogde een meer bij het Roemeense plaatsje Comana op. beeld AFP, Daniel Mihailescu 
IJs brokkelt af van de Borebreengletjser op Spitsbergen. De gletsjers op het eiland smelten dit jaar sneller dan ooit. beeld EPA, Emanuele Valeri 
Een verbrande sinaasappelboom in Baiao, het noorden van Portugal. De streek kampte met hevige natuurbranden in september 2024. beeld AFP, Miguel Riopa 
Toeristen lopen in Athene langs een terras waar een apparaat water sproeit tegen de hitte. Zuidoost-Europa kampte afgelopen zomer met aanhoudende hittegolven, met temperaturen tot ver boven de 40 graden. beeld EPA, George Vitsaras
Een Poolse mevrouw maakt haar badkamer schoon van de modder die binnenspoelde na overstromingen. Door storm Boris waren er in Midden-Europa grootschalige overstromingen. beeld AFP, Wojtek Radwanski Klimaatadaptatie
Het rapport van Copernicus zoomt ook in op maatregelen die overheden nemen. Het blijkt dat die zich meer en meer voorbereiden op extreem weer. Zo is het aantal Europese steden met een plan voor klimaatadaptatie gestegen van 26 procent in 2018 naar meer dan de helft (51 procent) in 2024. Klimaatadaptatie betekent aanpassing aan de gevolgen van klimaatverandering, dus voorbereid zijn op piekbuien, droogte en hitte.
De uitstoot van broeikasgassen, die de aarde opwarmen, wordt ondertussen teruggedrongen door het opwekken van hernieuwbare energie. Vorig jaar bereikte het Europese aandeel van duurzame stroom een record van 45 procent, aldus Copernicus. In 2024 bleken twintig EU-landen meer stroom uit hernieuwbare dan uit fossiele bronnen op te wekken.
