Een schokgolf ging door Israël en door de Verenigde Arabische Emiraten, afgelopen november. De Moldavisch-Israëlische rabbi Zvi Kogan was vermist. De 28-jarige rabbijn woonde sinds een paar jaar in de Emiraten en probeerde het orthodox-joodse leven daar te bevorderen, onder meer door het uitbaten van een winkel vol koosjere producten in Dubai.

Dat soort winkels waren er tot voor kort niet in de Emiraten, maar sinds dat land in 2020 een verdrag sloot met Israël, neemt het joodse leven in de Emiraten gestaag toe. Dubai, Abu Dhabi en in mindere mate ook de andere vijf emiraten van de VAE zijn een gewilde toeristische bestemming geworden voor joden uit Israël en uit andere delen van de wereld.

Voor Zvi Kogan was zijn werk zijn roeping. Hij hoorde bij de orthodoxe stroming van de Chabad-Lubavitch en profiteerde van de toegenomen kansen voor joods leven in de overwegend zeer veilige Emiraten.

Maar toen ging het gruwelijk mis. Niet lang na zijn vermissing werd Kogan op 24 november teruggevonden in Al Ain, vlak bij de grens met Oman. Om het leven gebracht. Hadden de daders hem naar het Israëlkritischere Oman willen ontvoeren? En vandaaruit wellicht nog verder?

Afrekening

De autoriteiten van de Emiraten twijfelden geen moment: de daders moesten gevonden worden, en wel om een aantal redenen. Eén: de moord had alle schijn van een religieus-politieke afrekening, en vrijwel direct werd er vanuit Israël gewezen naar Iran. Dat soort moorden kan makkelijk de vlam in de pan doen slaan.

Een moord op een Israëlische rabbijn betekent een verstoorde verhouding met Israël

Twee: een moord op een Israëlische rabbijn betekent een verstoorde verhouding met Israël. En hoewel Israël wereldwijd onder vuur ligt sinds het uitbreken van de Gazaoorlog, hebben de Emiraten zich nooit teruggetrokken uit het normalisatieverdrag dat ze een paar jaar eerder met Israël sloten. Dat verdrag is belangrijk voor het tolerante gezicht van de Emiraten.

Drie: het internationale investeringsklimaat van de Emiraten wordt gevoelig aangetast door dit soort moorden. Zou dit schering en inslag zijn, dan kunnen Dubai en Abu Dhabi hun steeds belangrijkere economische positie wel op hun buik schrijven.

Forse straffen

En dus werd alles uit de kast getrokken om de daders te vinden. Met succes. Dezelfde dag waarop het lichaam van Kogan werd gevonden, 24 november, werden in Istanbul drie juist op het vliegveld gearriveerde Oezbeken opgepakt en uitgeleverd aan de Emiraten. Daar kregen ze deze week te horen dat ze de doodstraf krijgen, en een vierde betrokkene moet levenslang de cel in.

De zaak zal nog in hoger beroep worden behandeld, mogelijk met dezelfde uitkomst. Het zijn forse straffen: de doodstraf wordt in de VAE niet vaak opgelegd. Volgens de rechters is er meer dan voldoende bewijs tegen de daders. Zo volgden ze de rabbijn al geruime tijd voor diens dood.

Toch zijn een paar belangrijke vragen niet beantwoord. Wie gaf de opdracht voor de moord? Wat is het motief? Waarom wilden de daders de rabbijn klaarblijkelijk ontvoeren naar Oman? Daarover hebben de autoriteiten in de VAE geen uitspraken gedaan, waardoor er ruimte blijft voor speculatie.

Waarover de autoriteiten wél duidelijkheid hebben gegeven, is dat de Emiraten alles zullen doen om dit soort hypergevoelige zaken in de kiem te smoren. Mensen die de stabiliteit van de samenleving in de Emiraten ondermijnen, hoeven op weinig genade te rekenen.

Yousef al-Otaiba, de ambassadeur van de VAE in de Verenigde Staten, zei na de moord: „De moord op Zvi Kogan was meer dan een misdaad in de VAE; het was een misdaad tégen de VAE. Het was een aanval op ons thuisland, op onze waarden en op onze visie.”