„Duitsland is terug en zal zijn grote bijdrage aan de verdediging van vrijheid en vrede in Europa leveren.” Dat zei CDU-leider en gedoodverfde kanselierskandidaat Friedrich Merz vrijdag tegen verslaggevers in Berlijn.

De christendemocraat doelde op een speciaal fonds van 500 miljard euro, bedoeld voor investeringen in onder meer verouderde infrastructuur zoals wegen, bruggen en het spoor, en het klimaat. Daarnaast pleitte hij ervoor –samen met de sociaaldemocratische SPD– om meer geld te kunnen lenen voor defensie en veiligheid.

Tot dinsdag was dat onmogelijk. Duitsland kende namelijk een schuldenrem, een grondwettelijk verbod op het maken van schulden. Die rem kon alleen met een tweederdemeerderheid worden losgelaten.

Onverantwoord

Of die er zou komen, was lange tijd onzeker. Steun van de Groenen was cruciaal om het voorstel goedgekeurd te krijgen. Tot opluchting van de CDU/CSU en de SPD besloot die partij in te stemmen nadat Merz beloofde ook in het klimaat te investeren.

Overigens kwam de stemming op een opvallend moment. De in februari dit jaar gekozen Bondsdag treedt namelijk over een week aan. Toch is het niet verrassend dat de CDU-leider daar niet op wachtte. In het nieuwe parlement zijn de drie partijen samen namelijk de vereiste meerderheid kwijt.

Dat juist Merz zo op het loslaten van de schuldenrem hamerde, is eveneens opmerkelijk. Een maand geleden noemde hij dat nog onverantwoord.

Daarom neemt ook niet iedereen hem de ommezwaai in dank af.  Dat geldt ook voor een aantal christendemocraten. „We doen het tegenovergestelde van wat we vóór de verkiezingen zeiden”, aldus voormalig bondsminister van Binnenlandse Zaken Horst Seehofer (CSU).

Rusland

Zelf rechtvaardigt Merz zijn stap door te wijzen op de zorgwekkende situatie in Europa, veroorzaakt door de Russische agressie en de onzekerheid over Amerikaanse militaire veiligheidsgaranties. Daarnaast hoopt de christendemocraat de kwakkelende Duitse economie weer aan te wakkeren.

Hoe dan ook betekent de grondwetswijziging een historische omslag in het beleid van tientallen jaren fiscale terughoudendheid. Een wijziging die mogelijk ook voor Oekraïne gunstig uitpakt. Door de versoepeling kan Duitsland aan het door Rusland aangevallen land namelijk voor vele miljarden euro’s aan leningen verstrekken.

Na de stemming in de Bondsdag gaat ook de Bondsraad –de vertegenwoordiging van de deelstaten– zich nog over het plan uitspreken. Dat moet vrijdag gebeuren.