„Oekraïne is klaar voor vrede en accepteert dit voorstel.” Dat zei de Oekraïense president Volodymyr Zelensky na afloop van de gesprekken tussen zijn land en de Verenigde Staten in Saudi-Arabië. Kyiv en Washington sloten na ruim negen uur durende besprekingen achter gesloten deuren in het Ritz-Carlton Hotel in de kuststad Jeddah een akkoord over een „onmiddellijk staakt-het-vuren”.

Minister van Buitenlandse Zaken Marco Rubio en nationaal veiligheidsadviseur Mike Waltz leidden de Amerikaanse delegatie. Namens Oekraïne zaten buitenlandminister Andri Sibiha, hoofd van de presidentiële administratie Andriy Yermak en minister van Defensie Rustem Umerov aan de onderhandelingstafel.

Hoewel Zelensky ook in Saudi-Arabië is, nam hij niet aan de gesprekken deel. Verrassend is dat niet. De onderhandelingen vonden plaats bijna twee weken na de historische ruzie tussen Zelensky en de Amerikaanse president Donald Trump in het Oval Office in Washington. Enkele dagen daarna onderbraken de VS plotseling de wapensteun aan Kyiv en ook de –voor Oekraïne cruciale– inlichtingen werden stopgezet.

Misstap

Of Oekraïne volledig achter het dinsdag bereikte akkoord staat, is sterk de vraag. Het Amerikaanse plan voor een staakt-het-vuren gaat namelijk een stuk verder dan de voorstellen die de Oekraïense onderhandelaars meenamen naar Jeddah.

Zo pleitte Kyiv voor een gedeeltelijke wapenstilstand met een onderbreking van de luchtaanvallen. Ook stelde Oekraïne voor de strijd op de Zwarte Zee te pauzeren. Een volledig staakt-het-vuren zou Rusland volgens Kyiv de mogelijkheid bieden op adem te komen en zich voor te bereiden op een nieuwe aanval.

Bovendien hebben Zelensky en zijn regering herhaaldelijk benadrukt dat duurzame vrede alleen mogelijk is met westerse veiligheidsgaranties. Maar die wil Washington niet geven. Volgens de Amerikanen is de nog te ondertekenen grondstoffenovereenkomst de beste manier om de veiligheid van Oekraïne op lange termijn garanderen. Daar denkt Kyiv duidelijk anders over.

Maar gezien de ‘misstap’ in het Oval Office moest Oekraïne zich koest houden. Al voorafgaand aan de besprekingen was duidelijk dat de Oekraïense houding bepalend zou zijn voor een eventuele hervatting van de Amerikaanse militaire steun.

Obstakel

En zonder die hulp –wapens en inlichtingen– kan Kyiv niet. Moskou bestookte Oekraïne de afgelopen weken met duizenden drones, glijbommen en raketten. En sinds de Amerikaanse stop rukten de Russen, geholpen door Noord-Koreaanse troepen, verder op in de Russische grensregio Koersk.

Tot opluchting van Kyiv heeft Amerika zijn steun aan Oekraïne inmiddels volledig hervat, al zal het land niet gerust zijn dat de VS nu weer de betrouwbare bondgenoot zijn die ze altijd waren. Maar Kyiv heeft in ieder geval een poging gedaan de verstoorde betrekkingen te herstellen.

Ook wist Oekraïne een verandering in het momentum tot stand te brengen. Twee weken geleden beschuldigde Trump Zelensky er nog van een groter obstakel voor vrede te zijn dan zijn ambtgenoot Vladimir Poetin. Maar „nu ligt de bal bij Rusland”, zei Rubio dinsdag na de gesprekken tussen de VS en Oekraïne.

Want dat Kyiv een tijdelijk staakt-het-vuren wil, betekent niet automatisch dat het bestand er daadwerkelijk snel komt. De Russische regering nam namelijk niet aan de gesprekken deel, terwijl de instemming van Moskou cruciaal is.

Gevreesde tegenstander

Grote vraag is of Poetin tot een wapenstilstand bereid is. Vooralsnog heeft hij zich nauwelijks over een einde van de oorlog uitgesproken. Zeker is dat Poetin zijn gestelde doelen, waaronder het in bezit krijgen van de vier op papier geannexeerde provincies in het oosten van Oekraïne, nog lang niet heeft gehaald. Dat kan hij in eigen land slecht verkopen.

Een eventueel einde van de oorlog kan in Rusland ook op grote weerstand rekenen. De economie krimpt, maar wordt nog grotendeels overeind gehouden door de wapenproductie. En Poetin zal beseffen dat als de oorlog nu stopt, duizenden ex-soldaten terugkomen die er in inkomen zwaar op achteruitgaan. De Russische minister van Buitenlandse Zaken Sergej Lavrov zei woensdag bovendien dat Rusland „geen compromissen sluit die levens in gevaar brengen”.

Tegelijkertijd is doorvechten voor Rusland ook geen optie. Met de hervatte Amerikaanse steun zal Oekraïne weer een gevreesde tegenstander zijn. En Moskou boekt op het slagveld wel vooruitgang, maar die is nog altijd beperkt.

Trump zegt in ieder geval er alle vertrouwen in te hebben dat een staakt-het-vuren wordt bereikt. De Amerikaanse president verwacht daar deze week nog met Poetin over te praten. Maar of een bestand ook tot Trumps gewenste vrede leidt, moet nog blijken.