„Trek je tenen maar overdreven hoog op. Dat ziet er overdag vreemd uit, maar nu maakt dat toch niet uit.” Voorzichtig lopen we –journalist en fotograaf– achter boswachter Jaap Kloosterhuis aan. We verlaten het verharde pad en lopen een bospad in. Het is iets na zevenen, de zon is een uur eerder ondergegaan en nu is het donker. Op het smalle pad is het opletten voor boomwortels en rul zand.

We lopen het Dark Sky pad, een route van zo’n 1,5 kilometer, die begint bij Activiteitencentrum Lauwersnest –mét donkertemeter– in Nationaal Park Lauwersmeer. De doorsnee bewegwijzering is niet meer te onderscheiden, maar met behulp van glow-in-the-darkpijltjes kunnen wandelaars toch hun weg vinden.

Natuurlijke ritmes

Lauwersmeer is sinds 2016 een Dark Sky Park, een titel voor plekken waar het nog écht donker wordt. In Nederland is dat zeldzaam. Bijna heel Nederland kampt met lichtvervuiling, laat Kloosterhuis in het activiteitencentrum zien aan de hand van satellietfoto's. Het enige andere Dark Sky Park in Nederland is De Boschplaat, een natuurgebied op Terschelling.

Dat er in Nederland zo weinig donkere plekken meer zijn, is een probleem, legt de boswachter uit. Voor mens en voor dier. Hij laat een plaatje zien van een man die naar de lucht probeert te kijken. Het kunstlicht blokkeert zijn blikveld volledig. „De werkelijkheid zien we op veel plekken nog nauwelijks. We zitten gevangen in een koepel van kunstlicht.” Ook voor dieren heeft al dat onnatuurlijke licht negatieve gevolgen. Trekkende vogels verdwalen ter hoogte van kuststeden met veel lichtvervuiling en natuurlijke ritmes raken verstoord.

Maar veel mensen weten dat niet, tot grote frustratie van Kloosterhuis. „Ons verhaal is: let op mensen, er is zoiets als lichtvervuiling. Pas als je je daarvan bewust bent, kun je er iets aan doen. En dat bewust worden lukt het best in een heel donkere omgeving.”

Na een wandeling van een halfuurtje laten we de bomen achter ons en lopen we een dijkje op. Ineens is het uitzicht weids. Op een paar plekken na is het overal donker. Daar rechts ligt de Eemshaven, wijst Kloosterhuis. Iets meer naar links verraadt een lichtvlek de haven van Lauwersoog.

Flauwekul

Door de bewolking is het geen ideale avond om sterren te zien. Maar terwijl we uitkijken richting de Waddenzee, weet er toch een flonkerend lichtje door het wolkendek te breken. Dat moet Venus zijn. Even later verschijnen ook Mars en sterrenbeeld Orion even.

Toen Lauwersmeer Dark Sky Park werd, kreeg Kloosterhuis bezorgde mensen op de stoep. „Een man sloeg met zijn vuist op tafel en riep me toe: Jullie met je darkskyflauwekul. Als er iemand in de haven verzuipt, is dat jouw schuld. Hij was bang dat mensen van de kade zo het water in zouden kukelen omdat alle lampen uit moesten. Maar dat is niet onze bedoeling natuurlijk.”

De boswachter heeft zijn bedoeling samengevat in een slogan die, tot zijn spijt, te lang was voor een sticker: „Kunstlicht is een zegen, maar onnodig kunstlicht is ook ongewenst kunstlicht”. Hier en daar is het hem al gelukt onnodig licht te doven. Bijvoorbeeld bij het bushokje pal voor de ingang van het park. „De laatste bus vertrekt daar om 21.15 uur, toch brandden de lampen de hele nacht. Nadat ik daarover gebeld heb, hing er binnen een week een tijdklok op dat hokje. Nu is het donker na 21.30 uur.”

Zijn geloof is zijn drijfveer in het werk, vertelt Kloosterhuis –lid van de PKN– als we terug zijn bij het activiteitencentrum. „Alles in de natuur hebben we gekregen om te beheren, niet om te beheersen. Toch brengen ook mensen met een christelijke levensovertuiging de natuur schade toe. Daar wil ik graag iets aan veranderen. Door mensen allereerst te leren om zich heen te kijken en de waarde van de schepping in te zien.”