De Britse premier Keir Starmer ziet zichzelf vooral als bruggenbouwer tussen de rest van Europa en de Verenigde Staten. Hij krijgt cruciale hulp van de in de VS uiterst populaire Britse koninklijke familie.

Het is maandagmiddag Amerikaanse tijd, net na de sluitingstijd van de Britse kranten. Starmer krijgt een telefoontje van de Amerikaanse president Donald Trump. De laatste kondigt aan alle hulp aan Oekraïne te willen staken. Het is volgens Trump een rechtstreeks gevolg van de beledigingen die hij en het Amerikaanse volk te verduren kregen bij het uit de hand gelopen bezoek van Volodymyr Zelensky, eind vorige week aan het Witte Huis.

Niemand weet precies wat Starmer heeft geantwoord. We weten wel wat hij heeft gedaan. Starmer belt onmiddellijk met Zelensky en drukt hem op het hart om nederige verontschuldigingen aan te bieden aan Trump. Na ogenschijnlijk getouwtrek van beide kanten komen er in de loop van dinsdag verontschuldigingen van Zelensky. Of ze nederig genoeg zijn, valt te bezien.

Verrassing

De bemiddelende rol van Starmer komt voor veel Britten als een verrassing. Hij is nu eenmaal uit heel ander hout gesneden dan Trump. Een mensenrechtenadvocaat en een vastgoedhandelaar hebben nu eenmaal doorgaans niet erg veel gemeen.

De moeder van Trump was fan van het Britse koningshuis, en Trump heeft dat overgenomen

Starmer gebruikte bij zijn bezoek vorige week aan het Witte Huis echter een koninklijke troef. Hij toverde een brief van de Britse koning Charles tevoorschijn, waarin Trump werd uitgenodigd voor een „nooit eerder vertoond” tweede staatsbezoek. Trump glunderde van oor tot oor. De moeder van Trump, geboren in Schotland, was een enorme fan van het Britse koningshuis – en Trump heeft dat van haar overgenomen.

De Britten hebben zichzelf altijd gezien als de natuurlijke bruggenbouwer tussen de VS en de rest van Europa. Toen de Amerikanen in het begin van de Tweede Wereldoorlog niet bereid waren om eigen troepen in te zetten, ging de toenmalige premier Winston Churchill geen moeite te ver om de Amerikaanse president Franklin D. Roosevelt te paaien. Dat werkte.

Sindsdien zijn er meerdere hechte relaties geweest tussen Britse premiers en Amerikaanse presidenten. De meest duidelijke is die tussen Margaret Thatcher en Ronald Reagan. Daar ging het echter om verwante zielen die beiden de rol van de overheid wilden beteugelen en elkaar daarbij steunden en aanmoedigden.

Tony Blair en George W. Bush, hoewel ideologisch gezien net zo verschillend als Starmer en Trump, hadden aan het begin van deze eeuw ook een hechte relatie. Er was, net als nu met Trump, geen sprake van gelijkheid. Bush dicteerde wat er moest gebeuren, Blair volgde. In het geval van de oorlog in Irak volgde hij in de ogen van Frankrijk, Duitsland en veel Britten Bush te slaafs.

Netelige positie

Starmer is zich bewust van de netelige positie waarin hij verkeert. De huid van Trump is immers dun. Iedere vorm van kritiek uiten is een belediging. Starmer onthoudt zich daarom van kritiek. Als Trump zegt dat Oekraïne de oorlog met Rusland is begonnen, hoor je Starmer niet zeggen dat dit onzin is, maar dat hij de pogingen van president Trump waardeert om vrede te bewerkstelligen.

Na het desastreus verlopen bezoek van Zelensky aan het Witte Huis belde Starmer afgelopen vrijdag onmiddellijk met zowel Zelensky als Trump om te bewerkstelligen dat Zelensky kon terugkeren naar het Witte Huis om het eerder bedongen mineralenverdrag tussen de twee landen te ondertekenen. Zelensky was daartoe bereid. Het feit dat Trump er geen enkele trek in bleek te hebben, geeft aan hoe lastig de rol van bruggenbouwer is.

De omhelzingen buiten 10 Downing Street moesten de geplaagde Zelensky een hart onder de riem steken

Starmer reageerde met een onmiddellijke uitnodiging aan Zelensky voor een bezoek aan Londen, waar afgelopen weekeinde door vrijwel het hele Westen –minus de VS– over de toekomst van Oekraïne werd gesproken. De warme omhelzingen buiten ambtswoning 10 Downing Street moesten de geplaagde Zelensky een hart onder de riem steken.

Een inderhaast ingelast bezoek aan koning Charles, op zondagmiddag, was een nog duidelijker signaal dat de Britten Oekraïne niet in de steek zullen laten. Om Trump niet te veel voor het hoofd te stoten, werd gecommuniceerd dat het verzoek voor de ontmoeting van de zijde van Zelensky kwam. Iedereen besefte echter dat het een idee was van Starmer, of van Starmer en Charles gezamenlijk.

Vredestichter

Want ook Charles ziet een belangrijke rol voor zichzelf weggelegd. In een interview van vijf jaar geleden in The Daily Telegraph, maakte Charles duidelijk zijn rol als indertijd mogelijk komend staatshoofd, te zien als „vredestichter, als iemand die mensen met elkaar in verbinding kan brengen”, zoals interviewster Hannah Furness eerder deze week memoreerde. Door zowel Trump als Zelensky binnen enkele dagen te paaien, lijkt Charles die rol zeer serieus te nemen.

Die rol van vredestichter is de komende weken en maanden cruciaal – crucialer wellicht dan ooit sinds de Tweede Wereldoorlog. Zowel Starmer als Charles lijkt zich bewust van de rol die ze kunnen spelen. Het is echter een dun koord waarop ze dienen te balanceren. Vooralsnog slagen ze daarin en lijken ze steun aan elkaar te hebben.