De kosten van innovatieve kankerbehandelingen stijgen snel, zo bleek deze week uit een analyse van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) en het Integraal Kankercentrum Nederland (IKNL). De onderzoekers zochten uit hoeveel personen een kankerdiagnose kregen en hoeveel geld er werd uitgegeven aan oncologische behandelingen.

Bij de zeven kankersoorten met de hoogste kosten groeide het aantal nieuwe patiënten van 47.000 in 2003 naar 68.000 in 2019. Maar de uitgaven gingen relatief gezien veel harder omhoog: van 771 miljoen euro naar 3,7 miljard euro. Die stijging komt vooral door de introductie van nieuwe behandelingen en vroege opsporing, en minder door een toenemend aantal kankerpatiënten als gevolg van bevolkingsgroei en vergrijzing.

Door de nieuwe behandelingen is voor een aantal kankersoorten flinke vooruitgang geboekt in overleving, zo tekenen het RIVM en het IKNL aan. Tegelijkertijd wijzen beide instituten erop dat de stijging van uitgaven aan zorg rond kanker andere zorg kan verdringen. En dus pleiten de onderzoekers voor een maatschappelijk debat over lastige keuzes in de gezondheidszorg.

Lees ook

Dure kankerbehandeling dreigt andere zorg te verdringen. Moet arts kosten meewegen?

Economische afwegingen worden, terecht, niet in de spreekkamer gemaakt. Daar gaat het primair over de beste behandeling. De eerste taak van artsen is immers het bieden van goede medische zorg. De individuele patiënt kan daarnaast ook niet verantwoordelijk gehouden worden voor de stijgende maatschappelijke kosten.

Tegelijkertijd: als de uitgaven voor oncologische behandelingen ongebreideld blijven doorgroeien, gaat dat ten koste van andere medische zorg – bijvoorbeeld voor ouderen, mensen met een chronische ziekte of mensen met een beperking. Die realiteit kan niet genegeerd worden. Dat de RIVM- en IKNL-onderzoekers, evenals gezondheidseconomen, oproepen tot een breder maatschappelijk debat over de inzet van de zorgeuro’s, is dan ook terecht.

In dat debat komen ingewikkelde vragen aan de orde. Want hoeveel geld is bijvoorbeeld gerechtvaardigd voor een behandeling die enkele maanden extra levenstijd oplevert? Hoe is een dergelijke uitgave af te wegen tegen de zorg voor andere kwetsbare groepen? Wie bepaalt of de kosten van een behandeling in verhouding staan tot de verwachte levensverlening of -kwaliteit? Mogen er grenzen gesteld worden? En zo ja, hoe en door wie?

Voor een christen geldt dat hij leeft in het besef dat het aardste bestaan eindig is

Dat zijn vragen waarop niet zomaar pasklare antwoorden te geven zijn. Toch is een maatschappelijk debat over zorgprioriteiten nodig. Niet vanuit een koud kosten-batenperspectief. Wel vanuit de vraag hoe we als samenleving op een barmhartige en verantwoorde manier zorg dragen voor elkaar.

Voor een christen komt daar nog een diepere laag bij. Het leven is een kostbare gave van God. Tegelijkertijd is het aardse bestaan eindig en de dood realiteit. Niet alles wat mogelijk is, is daarmee ook wenselijk of verantwoord. Dat perspectief mag richting geven aan een zorgvuldig en barmhartig gesprek over deze thematiek.