Hij vernam het nieuws uit de krant, schrijft wethouder Wilko Pelgrom aan de gemeenteraad van Bronckhorst. De provincie Gelderland heeft vier gebieden aangewezen waar in de toekomst mogelijk kleine kernreactoren komen. Eén zoekgebied betreft een strook langs de IJssel, die ook over het grondgebied van Bronckhorst loopt.

„Wij zijn overvallen door deze mededeling van de provincie”, aldus Pelgrom. De provincie had weliswaar een mail gestuurd, maar die had de wethouder niet bereikt. „Wij zullen ons ongenoegen uiten bij de provincie over de gang van zaken.”

Niet alleen in Bronckhorst zit de schrik erin. Onder meer Arnhem, Renkum, Harderwijk, Lingewaard en Ermelo toonden zich verrast toen de provincie vorige week een rapport naar buiten bracht dat de mogelijkheden voor kleine kerncentrales, zogeheten ”small modulair reactors” (SMR’s), in Gelderland verkent. Behalve langs de IJssel zien onderzoekers kansen rond Arnhem en Nijmegen, in het rivierenland ter hoogte van Zaltbommel en Tiel, en bij Harderwijk.

In meer provinciehuizen ligt kernenergie op de tekentafel. Sinds de Provinciale Statenverkiezingen van 2023 hebben provincies de mond vol van SMR’s. Deze kleinschalige kerncentrales bestaan vooralsnog alleen op papier, maar moeten in de toekomst elektriciteit kunnen opwekken voor plaatselijke bedrijven en huishoudens. Een aanlokkelijk vooruitzicht voor provincies die hun handen niet meer willen branden aan ongeliefde windmolens.

Tegen windparken

„Een mooie uitkomst”, zegt BBB-gedeputeerde Ans Mol, verantwoordelijk voor het Gelderse energiebeleid, in een persbericht over het locatieonderzoek. Haar partij, veruit de grootste in Gelderland, is uitgesproken tegen de bouw van grote windparken. Dan liever een paar compacte kernreactoren, is de gedachte.

Maar nu dat –met de aanwijzing van potentiële locaties– iets concreter wordt, vertonen sommige gemeenten eenzelfde reflex als bij windmolenplannen: prima, maar niet hier. Zo zeggen Arnhem en Renkum tegen De Gelderlander dat zij niet zitten te wachten op een kernreactor.

De provincie snapt de spanningen die kernenergie meebrengt, zegt een woordvoerder. Maar het komt niet helemaal uit de lucht vallen. „Wij hebben onlangs een bijeenkomst gehouden met Gelderse energiewethouders. Toen is aangegeven dat we met een onderzoek zouden komen.”

SMR’s zijn nog toekomstmuziek, zegt atoomfysicus Wim Turkenburg, hoogleraar in Utrecht. „In het buitenland gaan misschien rond 2035 de eerste reactoren draaien. Nederland wacht dat af. Hier zal het pas tegen 2045 gebeuren, verwacht ik.” Het is bovendien onduidelijk of de reactoren betaalbare stroom kunnen leveren. „Vooral de kleine typen reactoren zijn erg duur vanwege alle veiligheidseisen.”

Niettemin wil Gelderland vaart maken. Het provinciebestuur hoopt binnen een paar jaar helder te hebben welke locaties geschikt zijn, zegt de woordvoerder. „We willen de juiste voorwaarden scheppen. Een kernreactor is te ingewikkeld om in korte tijd te realiseren.”