De verbetering is volgens de Nederlandse oud-minister van Ontwikkelingssamenwerking (1975-1978 en 1990-1998) niet toe te schrijven aan de internationale gemeenschap. Van de VN heeft hij geen hoge pet op. „De VN willen sterk zijn, maar zijn zwak vanwege enige sterke staten die de macht niet willen delen met andere landen.â€Â Verwacht het van nationale hulpinstellingen, is zijn devies.

„Sudan heeft jarenlang nauwelijks aandacht gekregen van de wereld. Sudan is ver weg, was de gedachte.â€Â Toen Pronk als minister van Ontwikkelingssamenwerking er in de jaren negentig bij de secretaris-generaal van de VN op aandrong iets aan de situatie in Sudan te doen, was het antwoord: „Ik kan het niet, ik ben totaal onmachtig. Doe zelf maar wat.â€ÂÂ

Pronk was maandagavond op uitnodiging van de Nederlandse afdeling van de Vereniging voor Internationale Ontwikkeling (SID) in Amsterdam om een lezing te houden over ontwikkeling, veiligheid en het functioneren van de staat in Sudan. Voor een groot publiek liep hij de ontwikkelingen in Sudan sinds de onafhankelijkheid in 1956 na.

In juni 2004 werd hij door Kofi Annan gevraagd het vredesproces tussen het Arabische en islamitische noorden en het Afrikaanse en christelijke zuiden te sturen, maar die kwestie is allang op de achtergrond geraakt. „Heel de wereld heeft het nu alleen over Darfur, maar het verhaal Sudan is veel breder. Darfur is maar een onderdeel van het probleem.â€ÂÂ

Omdat er verschillende conflicten tegelijk spelen is de situatie in Sudan volgens Pronk „uitermate complex.â€Â Er zijn ten minste vier brandhaarden: het conflict tussen noord en zuid, de rebellenoorlog in Darfur, onenigheid tussen verschillende groepen in het zuiden, terwijl het ook in het oosten rommelt. De regering van Sudan buit de tegenstellingen uit. „De regering is er buitengewoon goed in om een wig te drijven tussen de verschillende groepen en steeds een andere vip-groep te creëren.â€ÂÂ

Om een gebied dat veertig jaar burgeroorlog achter de rug heeft er bovenop te helpen is tijd nodig. Er moet gewerkt worden aan ontwapening, natievorming, reïntegratie van vluchtelingen en het creëren van een zekere mate van economisch perspectief. „Als dat laatste niet geboden wordt, heeft het ook geen zin milities te ontwapenen. Ze moeten wel een toekomstperspectief hebben.â€Â Zuid-Sudan is volgens Pronk de armste regio van Afrika. Een op de vier kinderen sterft voor het vijfde levensjaar.

Noodhulpcoördinator Ton Koene van Artsen zonder Grenzen zei twee weken geleden tegen deze krant dat hij weinig lichtpuntjes in Sudan ziet. U ziet ze wel. Wat is voor u het belangrijkste teken van hoop?

„De troepen van de Afrikaanse Unie hebben enige rust gebracht. Ze hebben het vertrouwen van de bevolking, in tegenstelling tot militairen en agenten in Sudanees uniform. Waar het nu om gaat is de Afrikaanse interventiemacht - nu 2000 man- uit te breiden tot een veel groter aantal. Wanneer de rust is teruggekeerd, is er ruimte voor onderhandelingen. Overigens doet Artsen zonder Grenzen zichzelf tekort door dit te zeggen. Ze hebben mensen op grote schaal gered.â€ÂÂ

De VN zijn tot op heden een zwakke organisatie gebleken, zegt u. Waarom zou er via de VN nu wel iets veranderen in Sudan?

„Ik probeer de ambassadeurs van de grote landen in de Veiligheidsraad te overtuigen van het gemeenschappelijk belang dat we hebben bij vrede in Sudan. Voor Rusland is dat bijvoorbeeld het oliebelang, voor China de wapenhandel. Voor deze economische betrekkingen is stabiliteit nodig. Ik geloof te kunnen zeggen dat de tegenstellingen tussen de vijf permanente leden van de Veiligheidsraad minder groot zijn dan zes maanden geleden. Nu is er alleen weer het gevecht tussen de EU en de VS rond het Internationaal Strafhof, waar de VS mordicus tegen zijn. Ik vind het schandelijk dat dit nu een breekpunt lijkt te worden. Van beide kanten zal er compromisbereidheid getoond moeten worden, anders gebeurt er niets in Sudan.â€ÂÂ

VN-secretaris-generaal voor humanitaire zaken Jan Egeland noemde de crisis in Darfur „de grootste humanitaire ramp van onze generatie.â€Â Zegt u hem dit na?

„Ach, Egeland noemt wel eens meer iets de grootste ramp ooit. Feitelijk is het echter wel de langdurigste burgeroorlog in Afrika. Het gaat in Sudan wel om een aan genocide grenzende massaslachting. Aan de andere kant kende de burgeroorlog in Rwanda meer slachtoffers. Dat er sprake is van een ramp in Sudan is echter wel duidelijk. Voorkom dat in de toekomst alsjeblieft door eerder optreden.â€ÂÂ