CU Rotterdam experimenteert met duolijsttrekkerschap. Is dat verstandig?
De ChristenUnie in Rotterdam gaat volgend jaar de verkiezingen in met twee gezichten als lijsttrekker. Maar op de kieslijst kan slechts één man de eerste zijn. Is het duolijsttrekkerschap een goed idee?
Met z’n tweeën moeten Gerben van Dijk en Maikel la Rose een diverser kiezerspubliek trekken. „Onze achterban is letterlijk en figuurlijk veelkleurig”, licht Van Dijk toe. Rotterdam telt volgens hem zo’n 200 kerken en christelijke gemeenschappen. Twee mensen met verschillende achtergronden kunnen die breedte beter aanspreken, is het idee van het duolijsttrekkerschap.
Hun woonplaats, kerkelijke achtergrond en ervaring zijn dan ook anders. Van Dijk (49) woont in het noorden van Rotterdam, zit in de hervormde Pelgrimvaderskerk in Delfshaven en is momenteel burgerraadslid in de gemeenteraad. La Rose (42) woont in het zuiden van de stad, zit in de internationale kerk Victory Outreach en is momenteel fractievertegenwoordiger in de provincie Zuid-Holland. De kandidatuur van La Rose geeft volgens beide lijsttrekkers zichtbaarheid en herkenning bij mensen uit migrantengemeenten. „Dat zal zeker helpen”, hoopt Van Dijk.
Duwtje
Het duurt nog ruim een jaar voordat Nederland naar de stembus gaat: de gemeenteraadsverkiezingen zijn pas op 18 maart volgend jaar. De ChristenUnie in Rotterdam was er vorige week dus vroeg bij.
Op het stemformulier is Van Dijk straks de nummer één; La Rose staat op twee. Momenteel heeft de ChristenUnie in de Maasstad maar één zetel in de raad. „Onze inzet is dat Gerben en ik allebei de raad ingaan”, zegt La Rose hoopvol. Het duo hoopt dat ook het burgemeesterschap van hun partijgenoot Carola Schouten kiezers een duwtje richting de CU geeft.
Geen oplossing
Politicoloog aan de Universiteit Leiden Simon Otjes ziet het duolijsttrekkerschap iets minder rooskleurig dan de Rotterdamse CU. „Misschien denkt de ChristenUnie in Rotterdam dat ze een geniaal plan heeft om een boel kiezers te trekken. Maar ik denk dat het colijsttrekkerschap daar over het algemeen niet de manier voor is.”
Otjes ziet vooral problemen in de communicatie bij een gezamenlijk lijsttrekkerschap. Hij wijt dat aan een gebrek aan duidelijkheid richting de kiezer. „Als partij ben je voortdurend aan het uitleggen wat het duolijsttrekkerschap is”, zegt Otjes. „Dat betekent dat de partij niet haar inhoudelijke verhaal kan vertellen.”
Volgens de politicoloog maken twee lijsttrekkers het zichzelf niet makkelijk. „Journalisten weten bijvoorbeeld niet wie ze moeten bellen. En de kiezer weet niet op wie hij moet stemmen. Communicatief zet een partij zichzelf altijd op achterstand met een duolijsttrekkerschap.”
Wat is dan wel de manier? „Een partij kan ook gewoon één lijsttrekker nemen en de nummers één en twee op de verkiezingsposter zetten”, zegt Otjes. „Eventueel kan de partij helder communiceren dat de eerste twee kandidaten optreden als een team. Dat is duidelijker dan een duolijsttrekkerschap, waarbij het niet helder is welke lijsttrekker wat doet.”
De enige voordelen in een colijsttrekkerschap ziet Otjes in de man-vrouwverhouding en het verdelen van het werk tijdens de campagne. „Bij de Europese Parlementsverkiezingen in 2021 koos Volt voor een gezamenlijke lijst om een eerlijke man-vrouwverhouding te hebben”, zegt hij. „De arbeidsdeling zorgde ervoor dat niet alle verantwoordelijkheid bij één persoon lag.”
Uitdaging
Verschillende lokale partijen kozen in de afgelopen jaren voor het duolijsttrekkerschap. De ChristenUnie in Zwolle had bijvoorbeeld bij de gemeenteraadsverkiezingen in 2022 Ruben van de Belt en Gerdien Rots als lijsttrekkers.
De reden voor het colijsttrekkerschap in Zwolle lijkt op die van de CU Rotterdam. „Het is voor de CU steeds een uitdaging kiezers uit de breedte van de achterban te trekken”, zegt de Zwolse fractievoorzitter Ruben van de Belt. Omdat hij op wintersport is, vertelt hij over de gezamenlijke lijst via WhatsApp. „Gerdien Rots en ik konden samen de hele achterban aanspreken.”
Vanaf het begin was besloten dat bij verkiezing Van de Belt de fractievoorzitter zou worden en Rots wethouder. Van de Belt noemt het een voordeel dat de twee lijsttrekkers tijdens de campagne de taken konden verdelen. Toch merkte hij dat de campagne uiteindelijk vooral op zijn schouders rustte. „Veel debatten hebben we verdeeld. Maar in de praktijk zie je dat veel kranten en organisatoren van debatten de nummer één willen spreken. Dan is het gezamenlijke lijsttrekkerschap lastig vol te houden.”
Desondanks waardeerden de kiezers volgens Van de Belt de verdeling van taken. „De eerlijkheid werd op prijs gesteld. Gemeentelijke politiek wordt steeds zwaarder. En de campagne gaat naast het normale raadswerk door. De erkenning dat geen mens het alleen kan rooien werd gewaardeerd”, zegt de fractievoorzitter uit Zwolle.
Terug naar Rotterdam. Daar heeft de ChristenUnie inmiddels vragen van diverse afdelingen in het land gekregen die ook een colijsttrekkerschap overwegen. Van Dijk: „Dus wie weet volgen er meer.”
