„Europa eindigt daar waar de kerktorens verdwijnen.” Een bekende uitspraak van de voormalige Duitse bondskanselier Helmut Kohl. Als je nog kerktorens tegenkomt, weet je dat je nog in Europa bent. Niet lang geleden was ik in het zuiden van Portugal, de Algarve. Net als in Nederland zag ik veel kerktorens aan de horizon. Ik voelde me thuis: zo te zien was ik nog in Europa. Maar ik merkte ook iets verdrietigs op: veel van deze kerken en hun torens verkeren in een vervallen staat.

Als je nog kerktorens tegenkomt, weet je dat je nog in Europa bent

Al die bouwvallen – hoeveel mensen zullen daar nog wekelijks komen om te luisteren naar het Evangelie van Jezus, die de Weg, de Waarheid en het Leven is? Of komen zij alleen nog in de kerk voor bijzondere gelegenheden, zoals een bruiloft, een begrafenis, of met Kerst? Trouwe en toegewijde kerkgang is in Europa tot een dieptepunt gedaald. Het zou ons daarom niet moeten verbazen dat onze christelijke, geestelijke erfenis ook afbrokkelt.

Bakermat

We raken onze christelijke waarden uit het oog, terwijl die juist de basis vormen van onze Europese identiteit. Velen zien in de verlichting de bakermat van de Europese beschaving. Niets is minder waar. De verlichting bracht ons individualisme en zelfbeschikking, zonder ruimte in het denken voor een regerende God. Onze geschiedenis gaat veel verder terug, tot de apostel Paulus, die de Bijbelse boodschap naar Europa bracht. Daar liggen de wortels van onze waarden: de beschermwaardigheid van het leven, gerechtigheid, rentmeesterschap en oog voor de gemeenschap.

Velen zien in de verlichting ten onrechte de bakermat van de Europese beschaving

Niet alleen de kerken, maar onze hele samenleving raakt zonder christelijke waarden in verval. Het verlies ervan leidt tot individualisering en vervreemding, waardoor de sociale samenhang afneemt. Daarnaast zien we een teruggang van het moreel kompas. Zonder dit kompas raken mensen gemakkelijker de weg kwijt, wat leidt tot leegte en doelloosheid, omdat christelijke waarden betekenis geven aan het leven.

Ga naar de kerk

Is meer aandacht voor zingeving dan voldoende? Nee, sommigen vinden een gevoel van zingeving in een ideologie, een actiegroep of een ambitie. Men spreekt bijvoorbeeld over ”het groene geloof”: mensen die zich vol vuur inzetten voor het klimaat. Voor anderen is ”genieten” een allesomvattend doel. Maar ook dat geeft uiteindelijk een hol gevoel want alleen een leven dicht bij de Bijbel kan echte voldoening geven.

Wat moeten we dan wel doen? We moeten om te beginnen terug naar de kerk! We moeten onze christelijke wortels herontdekken en investeren in het overdragen van christelijke waarden aan de komende generaties. Zij moeten deze Bijbelse waarden kennen en het belang ervan voor onze samenleving begrijpen.

Met een kerk die het Woord centraal blijft stellen is de samenleving het beste gediend

Over de vraag hoe we mensen weer terug in de kerk kunnen krijgen, zijn al heel wat boeken volgeschreven. Volgens de een moeten de diensten vooral aantrekkelijker worden gemaakt. De ander zegt: de kerk moet vooral aansluiten bij de belevingswereld van nu. Weer een ander zoekt het in kleinschaligheid: de kerk moet vooral een plek zijn waar mensen persoonlijke aandacht ervaren. Bij voorkeur in kleine groepen, waarin mensen elkaar ontmoeten, steunen en bemoedigen.

Vanuit sociologisch oogpunt bezien zitten hier vast waardevolle suggesties tussen. Maar mijn advies is: laat de kerk vooral het Woord centraal blijven stellen. Laat de kerk de plek zijn waar je zondag aan zondag kunt horen over de puinhoop die wij mensen ervan maken en over God, die in Zijn Zoon genadig naar ons toe komt en een nieuw begin wil maken in ons leven. Met zo’n kerk is de samenleving het beste gediend.

Kerk, school en gezin

Ondertussen doen we er goed aan ook het belang van het gezin te blijven onderstrepen. Het gezin is de hoeksteen van de samenleving. Laten we investeren in gezonde gezinnen. Zo’n gezin is de meest waardevolle plaats voor onderwijs en gesprek met kinderen. Wat kinderen thuis en in de kerk leren, moet overeenkomen met wat ze op school leren. Ook op school moeten we hun de Bijbelse waarden bijbrengen. De restricties die veel scholen krijgen opgelegd, baren mij zorgen. Er mag steeds minder vanuit de Bijbel worden onderwezen.

Onze overheid moet zorg dragen voor eerlijk bestuur en veiligheid. Maar vooral zorgen dat kerk, gezin en school de ruimte krijgen om het goede voorbeeld te geven. De overheid moet ons de ruimte geven om de waarden die wij zo hoogachten door te geven aan onze kinderen.

Laten we terugkeren naar onze christelijke waarden. Kerk, school en gezin spelen hierbij een essentiële rol. Die verbinding is in veel Europese landen losgelaten. Het is aan ons politici om die te herstellen, de Bijbelse waarden te promoten en een omgeving te creëren waarin we onze kinderen hierover kunnen onderwijzen.

De auteur is lid van het Europees Parlement voor de SGP. Dit artikel is een verkorte weergave van de speech die hij op 5 februari hield in Parijs, op een bijeenkomst van politici van de Europese Conservatieven en Hervormers (ECR-fractie) rond het thema ”Behoud van christelijke waarden in Europa”.