Het is een veelgehoorde verzuchting onder vluchtelingen: konden we maar iets anders doen dan in het asielzoekerscentrum duimen zitten draaien. En inderdaad, lange tijd was het voor asielzoekers die nog in de procedure voor een verblijfsvergunning zaten ontzettend lastig om een baan te bemachtigen. De regels vanuit de overheid waren zo strikt, dat veel werkgevers het niet zagen zitten om een asielzoeker in dienst te nemen.

Het schrappen van de 24-wekeneis had direct effect

Op 29 november 2023 oordeelde de Raad van State dat één specifieke regel, namelijk de 24-wekeneis, in strijd is met het Europees recht. De rechter schrapte de regel, die bepaalt dat asielzoekers maximaal 24 weken per jaar mogen werken, per direct. Nu kan een asielzoeker het hele jaar door werken als zijn aanvraag bij de IND minimaal een halfjaar in behandeling is, als hij een bsn-nummer heeft en als de werkgever een tewerkstellingsvergunning (TWV) heeft gekregen van het UWV.

Horeca

Het schrappen van de 24-wekeneis had direct effect (zie grafiek). Van januari tot en met november 2023 verstrekte het UWV 1843 TWV’s. Van december 2023 tot en met oktober 2024, een even lange periode, ging het om 7374 vergunningen. Een stijging van 300 procent. Goed om op te merken is wel dat het aantal daadwerkelijk werkende vluchtelingen waarschijnlijk lager ligt, omdat een TWV een korte looptijd heeft en die gekoppeld is aan één werkgever.

Dat werkgevers er sinds de versoepeling meer voor openstaan om vluchtelingen in dienst te nemen, merkt Vluchtelingenwerk, stelt woordvoerder Anhela Alickovic. „Er worden nu bijvoorbeeld banenmarkten voor asielzoekers georganiseerd, die goed bezocht worden.”

Grootste stijgers qua sectoren waren groothandel, grafische industrie, bakkerijen en zakelijke dienstverlening. Veruit de meeste TWV’s gaan naar asielzoekers die werken via een uitzendbureau, in de horeca of in de reiniging.

Nieuws in beeld

Beiden werken als zorghulp. beeld RD, Anton Dommerholt

Zorgcentrum Amaris heeft momenteel drie asielzoekers in dienst. beeld RD, Anton Dommerholt

Ook in de zorg zijn veel meer TWV’s aangevraagd: van 25 voor november 2023 naar 82 tot oktober 2024. Een van de organisaties die vorig jaar asielzoekers in dienst hebben genomen, is Amaris Zorggroep. Net als veel instellingen in de ouderenzorg (waar een kleine 20.000 vacatures openstaan) heeft Amaris te maken met personeelskrapte, vertelt manager Elize Hartog. Via Untapped Talents, een wervingsbureau voor vluchtelingen, nam Amaris De Kuijer in 2024 drie asielzoekers aan voor zorgfuncties.

Wassen

Twee van hen zitten vanmiddag klaar voor een interview over hun werk. Jihad, op het werk Jimmy genoemd, uit Jemen, is 31 jaar oud en was in zijn thuisland arts op de eerste hulp. Adebola, of kortweg Adi, uit Nigeria, is 47 en werkte als verzorgende. Bij Amaris De Kuijer moeten ze beiden weer onder aan de ladder beginnen, als woonassistent. Dat betekent mensen wassen, helpen met opstaan, maaltijden klaarzetten of een wandeling maken met bewoners. Jimmy en Adi werken 24 uur per week, verspreid over vier dagen.

Beiden zijn ontzettend blij met hun baan, verzekeren Jimmy en Adi. De tijd voor hij mocht werken was „erg frustrerend”, vertelt de Nigeriaanse Adi. „Ik lag soms hele dagen op bed en had niets te doen, behalve soms wat vrijwilligerswerk. Nu heb ik een droombaan. Thuis werkte ik ook al in de zorg. Dat is mijn passie, ik houd gewoon van mensen helpen. Dat ik ervoor betaald krijg, is een mooi extraatje.”

Voor Jimmy, die thuis in Jemen arts was, is het lastiger om als zorghulp te beginnen, al is ook hij dankbaar. „Er zijn veel meer banen in bijvoorbeeld de schoonmaak, dan is dit een stuk mooier werk. Maar ik hoop wel dat ik over een paar jaar weer als arts aan de slag kan.”

Taalles

Manager Elize Hartog is tevreden met de twee mannen, zegt ze. „Het gaat fantastisch. Ze willen graag werken.” Desondanks is het aannemen van vluchtelingen niet voor iedere organisatie weggelegd, benadrukt ze. „Je moet kunnen investeren. Jimmy en Adi hebben eerst een aantal maanden bovenformatief gewerkt. Bovendien bieden wij hun een keer per week taalles aan, die ze onder werktijd volgen. We vragen aan hen om in hun vrije tijd zelf actief met Nederlands bezig te zijn, bijvoorbeeld door het lezen van boekjes.”

Hoe gaat de integratie van mannen die uit een heel ander land komen en de taal nog niet goed spreken in een Nederlandse zorginstelling voor ouderen? Best goed over het algemeen, meent manager Elize Hartog. „Er zijn bewoners die liever niet door een man geholpen willen worden, en we respecteren hun wens. Wanneer iemand aangeeft niet geholpen te willen worden door iemand met een andere huidskleur of achtergrond, gaan we daarover in gesprek. Racisme accepteren we niet. We willen een omgeving zijn waar iedereen gelijkwaardig wordt behandeld.”

Jimmy en Adi hebben een „zachte landing” gehad in de organisatie, vinden ze. Jimmy: „Het personeel is steeds heel behulpzaam geweest, collega’s nemen altijd de tijd om iets uit te leggen. Ik heb twee families. Eentje in Jemen, eentje in Amaris De Kuijer.”

Om veiligheidsredenen zijn de achternamen van de geïnterviewden weggelaten.