Wetenschappers poneren hete stelling: Ook 2 gradendoel is dood
Een klimaatpublicatie veroorzaakt deze week reuring. Onderzoekers stellen dat het klimaatpanel van de VN en het grote publiek slecht zijn geïnformeerd over de ernst van klimaatverandering. Volgens hen is het onmogelijk om de opwarming van de aarde onder de 2 graden te houden.
Hoofdauteur van het artikel is de Amerikaanse klimaatwetenschapper James Hansen. Hij is niet de eerste de beste. Deze gelauwerde wetenschapper is 83 jaar en staat in hoog aanzien binnen de klimaatwetenschap. De natuurkundige is bij het grotere publiek vooral bekend vanwege zijn getuigenis voor het Amerikaanse Congres over klimaatverandering in 1988.
Dat moment bleek –net als de klimaatfilm van Al Gore in 2007– een keerpunt te zijn in de strijd tegen klimaatverandering. Hansen concludeerde destijds al dat het voor 99 procent zeker was dat de opwarming wordt veroorzaakt door de toename van broeikasgassen in de atmosfeer en niet door willekeurige, natuurlijke fluctuaties. Sinds Hansens toespraak staat klimaat op de politieke agenda.
Gevoeliger
Nu concluderen Hansen en zeventien andere wetenschappers dat het klimaat op aarde gevoeliger blijkt voor stijgende broeikasgasemissies dan eerder werd gedacht. In de nieuwe publicatie wijst hij op de afname van luchtvervuiling die de plotselinge opwarming van de afgelopen jaren zou verklaren. Sinds 2020 stoot de internationale scheepvaart namelijk veel minder zwavel uit, door een verbod op vervuilende stookolie. Decennialang blokkeerden zwaveldeeltjes afkomstig uit de scheepvaart het zonlicht en koelden zo de aarde af.
Daarmee is luchtvervuiling dus zowel een zegen als een vloek. Het hield enerzijds de opwarming tegen, maar veroorzaakte anderzijds jaarlijks miljoenen vroegtijdige sterfgevallen door luchtwegaandoeningen en hart- en vaatziekten.
Hiermee zeggen de auteurs gelijk een raadsel te hebben opgelost dat de klimaatwetenschap sinds 2023 bezighoudt. De gemiddelde temperatuur op aarde maakte in dat jaar namelijk een sprong van 0,4 graad. Dit zou volgens hen dus komen door de vermindering van luchtvervuiling.
Niet realistisch
De wetenschappers blikken in hun publicatie ook naar de toekomst. Een sterke daling van broeikasgasemissies verwachten ze niet. Daarom concluderen ze dat 2 graden temperatuurstijging onvermijdelijk is en mogelijk al in 2045 wordt bereikt. Dat het klimaatpanel IPCC nog beweert dat de opwarming ruim onder de 2 graden gehouden kan worden, noemen de onderzoekers „niet realistisch”.
De resultaten van de studie stuiten ook op kritiek. Zo zegt klimaatwetenschapper Zeke Hausfather dat er nog „veel wetenschappelijke onzekerheid” over is.
Als de analyse van Hansen en collega’s klopt, betekent dat een toename van zwaardere klimaatrampen en ook een groter risico op het bereiken van kantelpunten in het klimaat, zoals het stilvallen van de golfstroom of het versneld afsmelten van de West-Antarctische ijskap.
Koolstofheffing
In een epiloog bij het artikel beschouwt Hansen hoe de opwarming zo uit de hand kon lopen. Hij concludeert dat al decennia helder is wat er moet gebeuren: de uitstoot van broeikasgassen drastisch terugdringen. De klimaatverdragen in Rio de Janeiro (1992) en Kyoto (1997) leken veelbelovend. Toch bleven de emissies van broeikasgassen groeien.
Waarom liepen de emissies niet terug, zo vraagt Hansen zich vertwijfeld af. Hij geeft zelf het antwoord: „Fossiele brandstoffen zijn geweldige, geconcentreerde energiebronnen die de levensstandaard verhogen. Zolang het afval in het mondiale gemeenschappelijke, de atmosfeer, kan worden gedumpt, zonder een vergoeding te betalen voor de kosten voor de maatschappij, zullen ze worden gebruikt en zal het klimaatprobleem onoplosbaar blijven. Er zitten nog steeds genoeg fossiele brandstoffen in de grond. Individuen en naties zullen niet zomaar de voordelen opgeven die fossiele brandstoffen kunnen bieden.”
Oftewel: Hansen pleit voor een koolstofheffing, waarbij de kosten van CO2 worden doorberekend naar de vervuilers. Het geld dat dat oplevert, zou moeten terugvloeien naar de gewone burger.
De hoge wereldwijde temperaturen van de afgelopen twee jaar zetten ondertussen door. Januari vestigde opnieuw een record als de warmste januari ooit, meldde het Europese klimaatinstituut Copernicus. De maand lag 1,75 graad boven het gemiddelde van voor de industriële revolutie.
