Een stijging van de loonbelasting wordt door vrijwel niemand verwelkomd. Een verhoging van de erfbelasting of korting op fiscale aftrekposten evenmin. De doorsnee-Nederlander betaalt het liefst zo weinig mogelijk belasting en houdt het liefst zo veel mogelijk in eigen zak. Begrijpelijk, zou je zeggen. Verplichte financiële afdrachten zijn niet aantrekkelijk.

Lees ook

Hierom geven AFAS-eigenaren honderden miljoenen weg

Het is de vraag of dat inderdaad de belangrijkste beweegreden is: dat het verplichtende karakter van belastingen een burger tegenstaat. Ook als er een appel wordt gedaan op iemands vrijgevigheid, is de reflex al snel: dat maak ik zelf uit, het is mijn geld. Als een christen wordt aangesproken op de tienden, als een mogelijke Bijbelse richtlijn voor giften en donaties, is de reactie nogal eens: bedoelt de Schrift dat inderdaad zo letterlijk en is dat geen oudtestamentisch voorschrift?

Kennelijk zitten we nogal vast aan geld en goed. En hebben en houden we het liever dan dat we het weggeven of minderen. Dat geldt overigens niet voor iedereen. Deze week was het softwarebedrijf AFAS in het nieuws omdat de eigenaren 30 procent van de aandelen aan goede doelen geven, met een geschatte waarde van 600 miljoen euro. Daarmee geven de eigenaren een goed voorbeeld.

Het nieuws deed de vraag rijzen of er geen grenzen aan rijkdom moeten worden gesteld. Prof. dr. Ingrid Robeyns, hoogleraar ethiek van instituties aan de Universiteit Utrecht, hield in het Reformatorisch Dagblad van woensdag een pleidooi voor limitarisme, het stellen van grenzen aan extreme rijkdom. Daarvoor zijn redenen genoeg, vindt ze: te grote rijkdomsconcentratie is een risico voor de democratie, extreme rijkdom is slecht voor het klimaat, en de helft van de wereldbevolking leeft in armoede.

Hoewel er rijke Bijbelheiligen waren, is de Schrift klip-en-klaar over de risico’s van rijkdom

Wie de Bijbel kent, kan hieraan moeiteloos argumenten toevoegen: geldgierigheid is een wortel van alle kwaad (1 Tim. 6:10), „wie op zijn rijkdom vertrouwt, die zal vallen” (Spr. 11:28), en „gij kunt God niet dienen en de Mammon” (Luk. 16:13).

Ja, er waren Bijbelheiligen die schatrijk waren. Rijkdom is dus niet per definitie verkeerd. Tegelijk spreekt de Bijbel onomwonden over de risico’s van rijkdom. „Vergadert u geen schatten op de aarde”, zegt de Heere Jezus in de Bergrede. En, nadat de rijke jongeling zijn bezittingen verkoos boven het volgen van Jezus: „Voorwaar Ik zeg u, dat een rijke zwaarlijk in het Koninkrijk der hemelen zal ingaan.”

Is een rijkdomsgrens dan nastrevenswaardig? En is dat een taak voor de staat? Niet in de eerste plaats. Via de belastingen nivelleert de overheid al: groepen met hogere inkomens worden zwaarder belast dan de mensen met een lager inkomen. En dat is niet meer dan terecht: de sterkste schouders kunnen immers de zwaarste lasten dragen.

Meer dan een politieke keus, zou het beperken van extreme rijkdom een moreel doel moeten zijn. Beter gezegd: een levenshouding, waarvan tevredenheid en matigheid een belangrijk onderdeel uitmaken.