Ook al worden deze centra buiten de EU opgezet, dan gelden de in de EU-wetgeving vastgelegde waarborgen van grondrechten, benadrukt het FRA. Ook de Europese grensbewakingsdienst Frontex kan verantwoordelijk worden gehouden als rechten worden geschonden, zowel in de centra als tijdens de overdracht van uitgeprocedeerde asielzoekers. De naleving van mensenrechten moet door een onafhankelijke instantie in de gaten worden gehouden, vindt het FRA.

In die beoogde centra moeten uitgeprocedeerde asielzoekers op uitzetting naar hun land van herkomst wachten. Eurocommissaris Magnus Brunner (Migratie) komt volgende maand met een voorstel om de terugkeer van uitgeprocedeerde asielzoekers strenger te maken en te versnellen. De verwachting is dat de komst van deze centra daarin zit.

Het opzetten van terugkeercentra is alleen verenigbaar met de EU-wetgeving als er duidelijke waarborgen worden ingebouwd, benadrukt het Europees bureau voor de grondrechten. Kinderen mogen in geen geval naar terugkeercentra worden gestuurd.

Voor elke asielzoeker die naar een hub buiten de EU gaat, moet er een „wettelijke en afdwingbare beslissing” worden genomen, gebaseerd op een individuele beoordeling, zegt het FRA. In de overeenkomst met een land dat een centrum gaat huisvesten, moeten minimumnormen worden vastgelegd voor de omstandigheden en de behandeling van asielzoekers.

„Als de EU en de lidstaten oplossingen proberen te vinden om de migratie te beheren, mogen ze hun verplichtingen om het leven en de rechten van mensen te beschermen niet vergeten”, benadrukt Rautio. „De geplande terugkeercentra voldoen alleen aan de EU-wetgeving als ze robuuste en effectieve waarborgen voor de grondrechten bevatten.”

Het kabinet staat positief tegenover terugkeercentra. Minister Reinette Klever (Buitenlandse Handel en Ontwikkelingshulp) zei medio oktober daarvoor aan Oeganda te denken. Italië heeft al zo’n centrum in Albanië, maar heeft van de Italiaanse rechter al verschillende keren asielzoekers naar Italië moeten terughalen.