Historicus Yosef Chaim Yerushalmi schreef in 1982 een prachtig boekje over herinneren in de Joodse context. „Herinnering is geen geheugenoefening die afstand bewaart”, stelt hij. „Herinneren is heractualiseren.” Tegen de achtergrond van de huidige oorlog gingen die woorden van Yerushalmi voor ons persoonlijk leven.

De afgelopen maanden lieten vele jonge militairen het leven. Een van hen was Eyal, mijn buurjongen. Nadat de eerste schok van zijn overlijden was weggeëbd, diende de vraag zich aan hoe we de herinnering aan hem het beste konden levend houden. Zoals Yerushalmi al concludeerde is heractualisatie het doel. Daarom is het belangrijk te focussen op wie Eyal was, waarin hij geloofde en wat hij wilde bereiken.

Eyals ouders werken in het onderwijs. Zowel Eyal als zijn jongere broer leidde jeugdclubs en naschoolse opvang in onze kibboets. Onderwijs zat dus in Eyals bloed. Om voort te zetten wat Eyal is begonnen, wordt er in het kader van herinnering daarom gewerkt aan een initiatief om in Afik een onderwijsprogramma voor jongeren ter voorbereiding op hun legerdienst op te zetten, evenals een rehabilitatieprogramma voor jongeren na hun dienstplicht.

Een gebruik dat alom is doorgedrongen in Israël is het printen van stickers nadat een militair is overleden

Vrienden van Eyal kozen ervoor het feit dat hij zo van de natuur hield naar voren te brengen. Van resthout en oude wijnvaten bouwden zij een prachtige zithoek op het uitzichtpunt van Afik. Op Eyals voormalige basisschool werd de natuurlijke waterbron waar Eyal zo graag heenging, nagebootst. Extra prullenbakken werden aangeschaft en in de regio geplaatst om ervoor te zorgen dat er geen rommel in de natuur belandt, precies zoals Eyal het graag had gewild.

Een gebruik dat alom is doorgedrongen in Israël is het printen van stickers nadat een militair is overleden. Ook voor Eyal werden stickers geprint. Op de stickers –die in de openbare ruimte overal te vinden zijn– staat de beeltenis van de betreffende soldaat. In plaats van een vermelding van de datum en omstandigheden van zijn overlijden, wordt een uitspraak afgedrukt die de betreffende militair vaak zei of die hem typeerde. Zo verschuift de focus van de herinnering aan het overlijden naar de persoon die hij voor het overlijden was, en geeft het ook nog wat denkvoer mee.

Van een banale prullenbak of simpele sticker, tot een heuse campus: Israël herinnert en herdenkt.

Onze correspondent in Israël, Jeannette Gabay-Schoonderwoerd, houdt een dagboek bij vanuit haar woonplaats Afik, in het noorden van Israël. Deel 97.