Visie Greenpeace op landbouw zet voedselzekerheid op de tocht
Greenpeace wil dat de Nederlandse landbouw „ecologisch” wordt. Tegelijk moet onze voedselzekerheid worden veiliggesteld, vindt de milieuorganisatie. Een schier onmogelijke combinatie.
De rechter doet woensdag een cruciale uitspraak. Greenpeace eist dat de overheid de stikstofuitstoot in Nederland snel en drastisch vermindert. Dat is volgens de milieuclub nodig om kwetsbare natuur te beschermen tegen deze „grootste boosdoener”.
Greenpeace richt haar pijlen specifiek op de veehouderij. Want die sector brengt met ammoniak de meeste stikstof in de lucht, zo heeft milieu-instituut RIVM becijferd. En dus moet de veestapel krimpen, vindt de organisatie.
Of zo’n maatregel de natuur gaat redden, is de vraag. Deskundigen zijn het daar in ieder geval niet over eens. Zo wees onderzoek van de Universiteit van Amsterdam in 2023 uit dat kwetsbare natuur nauwelijks baat heeft bij het opdoeken van nabijgelegen veebedrijven.
Omslag
Hoe het ook zij, volgens Greenpeace moet de Nederlandse landbouw ingrijpend veranderen. Op haar website verzekert de organisatie tegelijk dat zij niet tegen boeren is. „We hebben boeren én gezonde natuur keihard nodig om ook in de toekomst onze voedselzekerheid veilig te stellen. De enige echte oplossing is een omslag naar ecologische landbouw met minder vee”, stelt Greenpeace. Want boeren zijn volgens de milieuclub „vastgezet in een landbouwsysteem dat overduidelijk niet werkt”.
Dat is een radicale stelling. Als het om voedselproductie gaat, is het moeilijk vol te houden dat het huidige landbouwsysteem niet werkt. Feit is dat de Nederlandse land- en tuinbouw voedsel produceert voor tientallen miljoenen consumenten in Noordwest-Europa, globaal de driehoek Berlijn-Parijs-Londen.
Vrijdag werd dat nog eens onderstreept door de nieuwste exportcijfers: vorig jaar ging voor ruim 83 miljard euro aan in Nederland geproduceerde land- en tuinbouwproducten de grens over. Van de totale landbouwexport (inclusief wederuitvoer) vindt meer dan de helft zijn weg naar Duitsland, België, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk.
Voedselzekerheid
Voedselzekerheid is sinds de oorlog in Oekraïne een belangrijk thema in de Europese Unie. Een brede dialoog over de toekomst van de landbouw, op initiatief van voorzitter Ursula von der Leyen van de Europese Commissie, onderstreepte vorig jaar het belang van de eigen voedselproductie. In Nederland vindt die plaats op een zeer efficiënte en tegelijk duurzame manier. „Geen enkel land ter wereld produceert landbouwproducten zo duurzaam als wij” zei staatssecretaris Jean Rummenie (Landbouw) vrijdag op de Grüne Woche in Berlijn, de grootste landbouwbeurs van Europa.
„Geen enkel land ter wereld produceert landbouwproducten zo duurzaam als wij” - Jean Rummenie, staatssecretaris van Landbouw
Greenpeace vindt die duurzaamheid niet ver genoeg gaan. De milieuorganisatie wil dat de Nederlandse landbouw ecologisch wordt. Ecologisch is een ander woord voor biologisch: landbouwproductie zonder gebruik van kunstmest en chemische bestrijdingsmiddelen. De overheid zou moeten stoppen met het „ondersteunen van industriële vlees- en zuivelproductie” en de „toegang tot gezond plantaardig voedsel verbeteren”, zo schrijft de organisatie in haar ”visie op het vlees- en zuivelsysteem in 2050”.
Het is het bekende verhaal van de voorstanders van biologische landbouw. Op de vraag of ‘bio’ wel voldoende voedsel kan produceren voor ons allemaal, is het theoretische antwoord: ja, dat kan. Onder drie voorwaarden: consumenten moeten veel minder vlees en zuivel gaan eten, de verspilling van voedsel moet drastisch omlaag en grond waarop nu gras of ander veevoer wordt geteeld, moet worden gebruikt voor het verbouwen van voedsel voor mensen.
Eetgewoonten
Echter, de praktijk is weerbarstig. Mensen zijn er moeilijk van te overtuigen dat ze hun eetgewoonten moeten veranderen, verspilling blijft voortdurend een probleem en veel grond is helemaal niet geschikt voor akkerbouw.
Dat oogsten in de biologische landbouw lager zijn dan in de gangbare landbouw –opmerkelijk genoeg vooral door een gebrek aan stikstof– is onomstreden. Op wereldschaal wordt gerekend met een verschil van ongeveer 20 procent, maar in vruchtbare gebieden zoals in Nederland kan dat wel oplopen tot 40 procent. Grootschalige omschakeling naar biologisch landbouw leidt dan ook onherroepelijk tot forse prijsstijgingen voor al de Europese consumenten die Nederlandse aardappelen, groenten, fruit, zuivel en vlees eten.
Elders, buiten Nederland en Europa, de productie uitbreiden dan maar? Wereldwijd zou bij volledige omschakeling een gebied zo groot als West-Europa aan extra landbouwgrond nodig zijn, om evenveel voedsel te kunnen produceren als nu in de gangbare landbouw gebeurt. Dat heeft een groep Europese wetenschappers van onder meer de wereldvoedselorganisatie FAO enkele jaren geleden uitgerekend. Die extra grond zou moeten worden weggehaald bij de natuur. En dat wil ook Greenpeace niet.
