Is de fietshelm straks verplicht op de e-bike?
De kans neemt toe dat er een helmplicht én een leeftijdsgrens gaat gelden voor alle berijders van elektrische fietsen, niet alleen voor fatbikes.
Het lijkt een typisch gevalletje te worden van ”de goeden lijden onder de kwaden”. Waarbij de kwaden de berijders van fatbikes zijn. De populariteit van deze elektrische fiets met dikke banden is groot, vooral bij jongeren.
Andere weggebruikers ergeren zich regelmatig groen en geel aan de fatbikers die nogal eens de verkeersregels aan hun laars lappen. Voorbeeld: twee leerlingen uit groep 8 rijden op hun dikkebandenfiets zonder licht in het donker op hoge snelheid tegen de rijrichting over een rotonde. Geen wonder dat fatbikers regelmatig geschept worden door auto’s die zulke snelle jongens over het hoofd zien. Met gewonden en zelfs doden tot gevolg.
Daarom is vorig jaar september een motie aangenomen in de Tweede Kamer met het voorstel om voor berijders van fatbikes een minimumleeftijd van 14 jaar en een helmplicht in te voeren. Minister Barry Madlener (PVV) van Infrastructuur en Waterstaat liet onderzoeken of fatbikes een aparte voertuigcategorie konden vormen in de wetgeving, zodat er ook aparte regels voor kunnen komen.
Het antwoord is: nee. Het is een heilloze weg om wetgeving op te stellen die specifiek geldt voor (het gebruik van) fatbikes. Die conclusie van verkeerskundig adviesbureau DTV stuurde Madlener dinsdag naar de Tweede Kamer. Voor alle kenmerken van fatbikes geldt dat ze óf makkelijk te omzeilen zijn, óf niet onderscheidend zijn ten opzichte van andere e-bikes.
In theorie is het mogelijk om een lijst met kenmerken op te stellen waarmee je kunt vaststellen of een fiets juridisch wel of niet een fatbike is. Maar fabrikanten van fatbikes zullen hun product zodanig blijven aanpassen dat ze net buiten de wettelijke definitie vallen. Voorbeeld: als fietsen met een bandendikte vanaf 8 centimeter als fatbike worden aangemerkt, krijgen nieuwe modellen simpelweg banden van 7,9 centimeter dik.
Als er juridisch geen onderscheid valt te maken tussen een fatbike en andere elektrische fietsen, kan het ministerie niets doen of regels opstellen die voor alle elektrische fietsen gelden. In het laatste geval is het denkbaar dat er een leeftijdsgrens komt. Bijvoorbeeld: vanaf 14 jaar mag je op een elektrische fiets rijden, daaronder niet.
Ook kan het voor alle e-bikers verplicht worden om een fietshelm te dragen, net zoals dat voor berijders van een speedpedelec geldt. Deze snelle elektrische fietsen gaan doorgaans harder dan 25 kilometer per uur.
De Hersenstichting pleit sowieso voor helmgebruik op de fiets. „Een helm kan bij een ongeval letsel aan het hoofd voorkomen of verminderen. De harde buitenkant van de helm zorgt ervoor dat de klap over een grotere oppervlakte wordt verspreid. Hierdoor is de directe impact op de hersenen kleiner”, zo is op de site te lezen.
Madlener moet nog een beslissing nemen naar aanleiding van het gepubliceerde rapport van DTV. Hij wil dit doen voor 11 februari, als de commissie Verkeersveiligheid erover debatteert.
„Pas als we het met elkaar eens zijn welk probleem we precies willen oplossen, kan bekeken worden welke maatregelen het beste zijn” - Hans Godefrooij, fiets- en verkeersveiligheidsexpert
Hans Godefrooij, fiets- en verkeersveiligheidsexpert bij DTV, vindt het nodig om beter zicht te krijgen op omstandigheden die bijdragen aan het ontstaan van ongevallen met elektrische fietsen. „Veel verkeersveiligheidsproblemen worden nu als fatbikeprobleem op één hoop gegooid, terwijl ze in principe niets met het type fiets te maken hebben. Pas als we het met elkaar eens zijn welk probleem we precies willen oplossen, kan bekeken worden welke maatregelen het beste zijn.”