Sinds vorig weekeinde hing een akkoord in de lucht. Vooral het naderende aantreden van de nieuwe Amerikaanse president Donald Trump op 20 januari bracht de onderhandelingen tussen Israël en Hamas in een stroomversnelling. Trump had immers gedreigd dat de „hel zou losbreken” als er niet voor zijn inauguratie een bestand zou zijn gesloten. Opmerkelijk genoeg gaat de overeenkomst een dag voor het begin van zijn ambtsperiode in.

Even dreigden nieuwe voorwaarden van Hamas nog roet in het eten te gooien. De Palestijnse terreurbeweging legde dinsdag extra eisen op tafel met betrekking tot de Israëlische terugtrekking uit de zogenoemde Philadelphicorridor, die de Gazastrook van Egypte scheidt. Israël wil daar echter niets van weten, omdat het vreest dat Hamas dat grensgebied als smokkelroute zal gebruiken om aan nieuwe wapens en ander oorlogstuig te komen.

Drie fasen

Woensdagavond maakte de premier van Qatar, waar de laatste besprekingen over de deal plaatshadden, bekend dat er een akkoord was gesloten. De overeenkomst bestaat uit drie fasen waarin stapsgewijs alle gijzelaars moeten worden vrijgelaten en die uiteindelijk tot een einde aan de oorlog moet leiden.

Over een periode van zeven weken zullen 33 gijzelaars –vrouwen, kinderen, ouderen en zieken– worden vrijgelaten. Aanstaande zondag zullen de eerste 3 –levende– ontvoerden vrijkomen; op de zevende dag nog 4. Daarna zal Hamas 12 gijzelaars aan Israël overdragen – steeds drie per keer: op dag 14, 21, 28 en 35 van het bestand. In de laatste week van het bestand zullen nog eens 14 gijzelaars vrijkomen. Over de status van de laatste 30 gijzelaars is niets bekend. Vermoedelijk zijn die niet allemaal meer in leven.

In ruil laat Israël naar verluidt dertig Palestijnse gevangenen gaan voor iedere gegijzelde burger en vijftig voor iedere militair. In totaal zouden tijdens de eerste fase dus tussen de 990 en 1650 Palestijnen vrij kunnen komen. Ook zouden Israëlische troepen zich gedeeltelijk terugtrekken uit de Gazastrook en moet er meer humanitaire hulp geleverd worden: zo’n 600 vrachtwagens per dag.

Op de zestiende dag van het bestand moeten onderhandelingen beginnen over de vrijlating van de overige 65 gijzelaars en verdere terugtrekking van het Israëlische leger uit Gaza. Ook die fase moet weer zeven weken duren. Het akkoord voorziet ten slotte in een derde fase waarin de laatste lichamen van gijzelaars en Palestijnse terroristen worden uitgewisseld en de wederopbouw van de Gazastrook ter hand moet worden genomen.

Familieleden van gijzelaars haalden woensdagavond opgelucht adem nu er eindelijk een akkoord is gesloten. In de straten van Gaza werd feestgevierd nu het einde van het vijftien maanden oude conflict in zicht lijkt te komen. Toch is er nog altijd grote reden tot zorg, ondanks de positieve uitspraken van de Amerikaanse president Joe Biden woensdagavond dat deze overeenkomst „een permanent einde aan de oorlog zal betekenen”.

Vernietigen

Het is in de eerste plaats de vraag of het bestand de eerste fase zal overleven. Het staakt-het-vuren kan worden geschonden en Hamas kan nieuwe eisen stellen aan de terugtrekking van het Israëlische leger en de manier waarop de wederopbouw en het bestuur van de Gazastrook gestalte zullen krijgen.

Om die eisen kracht bij te zetten beschikt de Palestijnse terreurbeweging dan nog altijd over tientallen gijzelaars. Omdat de onderhandelingen over de vrijlating van de resterende 65 ontvoerden nog moeten beginnen, is er onder de huidige deal geen enkele garantie dat zij ook daadwerkelijk vrij zullen komen.

Aan de andere kant staat voor een deel van de Israëlische regering nog steeds de doelstelling overeind om Hamas militair totaal te vernietigen. De rechtse minister van Nationale Veiligheid, Itamar Ben Gvir, heeft herhaaldelijk gedreigd dat hij uit de regering zal stappen. Hij probeerde dinsdag ook zijn collega Bezalel Smotrich van Financiën zover te krijgen. Smotrich verklaarde woensdag dat de oorlog tegen Hamas moet doorgaan, maar liet zich er niet over uit of hij tegen het akkoord zal stemmen. Het kabinet komt donderdagmorgen bijeen om over de deal te stemmen.