Robert Corijn van Attero, een bedrijf dat onder andere plastic recyclet, zou willen dat er een soort antiplofkipcampagne komt, zoals Wakker Dier dat ooit deed. „En dat het dan niet om een kip draait, maar om nieuw plastic dat je gewoon niet meer moet willen gebruiken.”

De overeenkomst met de plofkip is in ieder geval de prijs: nieuw plastic is goedkoop. De plastics zijn buiten Europa goedkoper door lage energie- en grondstofkosten (olie), en afvalplastic moet veel meer bewerkt worden voor het weer gebruikt kan worden.

„Veel mensen realiseren zich niet hoe vuil gebruikt plastic is, en hoe goed het schoongemaakt moet worden”, zei Eline Stiphout van Stiphout Plastics toen vorige maand het doek voor haar bedrijf viel en ze 25 mensen naar huis moest sturen.

„Veel mensen realiseren zich niet hoe vuil gebruikt plastic is, en hoe goed het schoongemaakt moet worden” - Eline Stiphout, voormalig eigenaar Stiphout Plastics

Technisch is er veel mogelijk om van oud plastic weer nieuwe grondstoffen te maken. Het Friese bedrijf Blue Cycle maakte van oud plastic weer olie waarvan schone herbruikbare plastic gemaakt kon worden. Juist voor de plastic verpakkingen van voedsel is dat nuttig, omdat gewoon gerecycled plastic vaak te vuil is. Maar deze hoopvolle technieken kosten geld. Meer geld dan wat plasticfabrikanten uit Azië en de Verenigde Staten voor hun product vragen. En dus ging ook Blue Cycle in 2024 kopje-onder.

Voor een grote recycler als Attero, die vorig jaar niet omviel, is helder wat er moet gebeuren. Marketingmanager Corijn: „We moeten met alle betrokkenen heel snel met elkaar om tafel.”

Attero verlaagde in de afgelopen periode de prijzen van het gerecyclede plastic dat ze op de markt brachten. „Ik kan wel zeggen dat onze plastic recycling alleen kan bestaan, omdat we in andere onderdelen van ons bedrijf wel voldoende resultaten boeken.”

Er zijn in Nederland vele tientallen bedrijven die plastic recyclen. Pieter Imhof houdt zich bij onderzoeksinstituut TNO bezig met circulaire plastics. „De technologieën voor het recyclen zijn al ver ontwikkeld, maar het gebeurt allemaal op relatief kleine schaal. Bedrijven die starten of nog maar kort op weg zijn redden het vaak niet zonder externe ondersteuning, en ook grote bedrijven voelen forse druk.”

De kernvraag is volgens Imhof: hoe kunnen we het financieel kloppend krijgen met duidelijke wet- en regelgeving? De plasticsector kijkt ondertussen naar staatssecretaris Chris Jansen (PVV), maar hij heeft de finale oplossing ook nog niet.

Oplossingen

Er zijn oplossingen in de maak. De vraag is of het voldoende en vooral of het op tijd is. Vanaf 2030 geldt in de Europese Unie een bijmengverplichting. Plastic verpakkingen –dat is 40 procent van de wereldwijde consumptie van plastic– moeten dan voor een deel bestaan uit gerecycled plastic. Hoe groot dat deel moet zijn is onderwerp van onderhandelingen tussen overheden en bedrijven. Deze verplichting zou een steun in de rug voor de recyclers kunnen zijn, want die eis geldt dan ook voor plastic dat wordt geïmporteerd.

Nederland wil vooruitlopend op de Europese regels al vanaf 2027 eisen gaan stellen aan het bijmengen, maar gaat daarbij nog verder. Volgens Corijn is daardoor „aardig wat paniek uitgebroken onder de 1400 bedrijven die in Nederland plastic produceren”. Want die eis gaat niet alleen over verpakkingen, maar ook over andere plastic producten, zoals plastic emmers en buizen. „Het gevolg is dat er dan meer eisen worden gesteld aan een plastic emmer die hier in Nederland wordt gemaakt dan aan een emmer die uit China wordt geïmporteerd. Daarmee komen we echt voor meerdere jaren op achterstand te staan.”

De woordvoerder van staatssecretaris Jansen laat weten dat de nieuwe norm –hoeveel gerecycled plastic er bijgemengd moet worden– dit voorjaar bekend zal worden gemaakt en eind 2025 in de Tweede Kamer wordt behandeld.

Een van de zeven bedrijven die in 2024 omvielen, Ionica, gaat een doorstart maken, maar hoe dat eruitziet zegt het bedrijf nog niet te willen vertellen.

Goed teken

Corijn en Imhof vinden het in ieder geval een goed teken dat er doorgestart gaat worden. „Als je ziet dat recyclebedrijven omvallen, durven anderen algauw minder risico te nemen. Doorstarten is een teken dat er partijen zijn die erin geloven.”

En consumenten moeten dat volgens hen ook blijven doen. Wat ze kunnen doen? „Producten kopen waarop staat dat het van gerecycled plastic is gemaakt. Dat helpt. En ja, het heeft dus óók nog steeds zin om plastic te scheiden. Blijf dat doen, want anders investeert er helemaal niemand meer in plastic recycling.”

Wat kost het de consument extra als je een product koopt dat in gerecycled plastic is verpakt? „Waarschijnlijk maar een paar cent extra”, zegt Imhof. „Er wordt door bedrijven vaak gezegd: de klant moet het gaan betalen. Maar die zal daar niet over struikelen. Er zit bij die bedrijven meer achter. Want de verpakking is ook een belangrijk marketinginstrument.”

Hij noemt de chipszak als voorbeeld. „Die bestond vroeger uit meerdere laagjes, die allemaal een eigen functie hadden. Denk aan luchtdoorlating, stevigheid, glans. Zo’n zak zou je ook met minder verschillende, liefst één materiaal kunnen maken. Dan is het beter te recyclen. Het ziet er niet zo aantrekkelijk uit, maar het kán wel. Bedrijven zijn echter huiverig dat klanten niet voor die eenvoudige, sobere verpakking kiezen.”