Iraanse ayatollah handhaaft zich met executies
Revoluties en grote politieke omwentelingen zijn sinds 2011 niet meer weg te denken uit het bredere Midden-Oosten. Egypte, Libië, Jemen, Syrië, Afghanistan: ze hebben stuk voor stuk hun portie gekregen van de grote maatschappelijke onrust die met zulke omwentelingen gepaard gaat. Maar één land lijkt immuun voor een regimewisseling, tot groot verdriet van een deel van het volk. Iran.
Niet dat het niet is geprobeerd. De opstanden en pogingen daartoe zijn niet meer op twee handen te tellen. Maar het probleem is: het Iraanse regime slaat keihard terug. Letterlijk, door op straat demonstranten aan te vallen, maar ook via het gerechtelijk systeem. Het meest ‘succesvolle’ middel: de doodstraf.
Die doodstraf is vorig jaar schrikbarend vaak uitgevoerd: minstens 901 keer, aldus een rapport van de Verenigde Naties van deze week. Alleen al in één week in december werd het leven van veertig mensen op die manier beëindigd.
Nu zijn die ruim 900 executies echt niet allemaal gerechtelijke dwalingen. Iran heeft nu eenmaal de beschikking over de doodstraf als wettig middel, net zoals bijvoorbeeld veel staten in de Verenigde Staten dat hebben. Vooral voor drugsdelicten kent Iran strenge straffen en de meeste executies hebben, volgens het regime, daarmee te maken.
Wat wél zorgen baart is dat het aantal executies het hoogste is in tien jaar tijd. Ook noemt het rapport het uiterst zorgelijk dat er relatief veel vrouwen tussen zitten: in het laatste jaar 31. Dat is de laatste vijftien jaar niet meer voorgekomen.
Sommige van die vrouwen zijn bovendien geëxecuteerd om bedenkelijke redenen. Een vaak ten laste gelegde beschuldiging is die van ”moharebeh”: oorlog voeren tegen God. Of van ”ifsad fil-arz”: zedenbederf brengen op aarde. Het is niet moeilijk om te zien hoe demonstranten en politieke dissidenten dat soort beschuldigingen aan hun broek kunnen krijgen. En inderdaad zijn er minstens twee vrouwelijke Koerdische politieke gevangenen onder de geëxecuteerden, naast een Joodse vrouw.
Het is bijna onmogelijk om dit soort executies los te zien van de groeiende protestbeweging van met name vrouwen die sinds 2022 de straat opgaan om meer rechten op te eisen. De trend is duidelijk: met repressief beleid en een ruime toepassing van de doodstraf moeten dit soort protesten de kop ingedrukt worden.
Maar of de ayatollah en zijn regime zich daarmee ook op de lange termijn zullen weten te handhaven, moet hij zich serieus afvragen. Nu Donald Trump, een havik als het gaat om Iran, aan zijn tweede ambtstermijn begint in de Verenigde Staten, zal de druk op het regime nog verder toenemen.
De erosie van de draagkracht van het regime gaat onder de oppervlakte intussen gewoon door. Net als in Syrië kan er dan zomaar een moment komen waarop het draagvlak van binnenuit implodeert. En dat kan snel gaan.
