Minstens 853 mensen executeerde Iran in het afgelopen jaar, achterhaalde de mensenrechtenorganisatie Amnesty International. Dat is een stijging van 48 procent ten opzichte van 2022, toen 576 mensen werden omgebracht. En een toename van 172 procent in vergelijking met de 314 executies die in 2021 plaatsvonden. De werkelijke aantallen liggen vermoedelijk nog hoger.

Deze sterke stijging houdt nauw verband met een aangescherpt antidrugsbeleid, aldus Amnesty. In de jaren 2018 tot 2020 vonden er vanwege een versoepelde aanpak ‘slechts’ enkele tientallen executies voor drugshandel plaats. Na kritiek van hooggeplaatste ambtenaren is dat aantal enorm toegenomen. Meer dan de helft van de geëxecuteerden (481 personen) in 2023 was veroordeeld voor drugsgerelateerde misdrijven.

Daarnaast gebruikt Iran de doodstraf als middel om politieke tegenstand te onderdrukken. Afgelopen jaren was de islamitische republiek toneel van maandenlange massale protesten in diverse steden. De autoriteiten zetten de dreiging van doodvonnissen in om angst in de samenleving te zaaien en om het vuur van het protest te doven. In 2023 werden zes mannen geëxecuteerd in verband met de opstanden van een jaar eerder.

In 2023 vonden er ook twee executies plaats voor geloofsafval. In dit geval ging het om atheïsten. Hoewel er voor zover bekend geen christenen door de Iraanse staat zijn omgebracht, hangt ook hun deze dreiging altijd boven het hoofd. Iran kent een kleine erkende christelijke minderheid, maar het merendeel van de christenen in Iran is bekeerling vanuit de islam. En daarmee ‘’afvallig’’.

Het Iraanse strafrecht verbiedt afvalligheid niet. Maar de rechters maken gebruik van een achterdeurtje in het strafrecht. Dat voorziet in de mogelijkheid om zich te beroepen op de islamitische bronnen op terreinen die niet door het recht zijn gedekt. En volgens veel islamitische geleerden staat op afvalligheid de dood.

De Iraanse predikant Hossein Soodmand is nog steeds de enige Iraanse christen die officieel is geëxecuteerd voor zijn ‘’afvalligheid’’. Dat was in 1990. Sindsdien klonk het doodvonnis voor afvalligheid wel meerdere keren tegen christenen. In 2010 werd de christelijke bekeerling Yousef Nadarkhani veroordeeld tot ophanging. Onder grote internationale druk trokken de autoriteiten in 2011 die straf in.

Met name de Iraanse aanklagers aarzelen sindsdien om bekeerlingen formeel van geloofsafval te beschuldigen. In plaats daarvan maken ze graag gebruik van aanklachten zoals „het ondermijnen van de nationale veiligheid”. Deze christenen worden tijdens arrestaties en verhoren echter nog wel routinematig bedreigd met executie wegens afvalligheid. Velen zitten jarenlange celstraffen uit.

Met ten minste 95 executies in de eerste tachtig dagen van het jaar houdt de golf van executies in 2024 aan. Het gemak waarmee de Iraanse autoriteiten zonder eerlijke rechtspraak executies uitvoeren, is om te huiveren. Het zegt genoeg over het regime waaronder christenen in deze islamitische republiek moeten leven.