Na de presidentsverkiezingen in de VS van 2016 kwam Meta –eigenaar van de sociale netwerken Facebook, Instagram en WhatsApp– zwaar onder vuur te liggen. Via deze platformen was veel nepnieuws verspreid rondom de presidentskandidaten Trump en Clinton, en Rusland maakte met succes gebruik van de netwerken om de verkiezingen te beïnvloeden.

Het bedrijf probeerde de schade te herstellen door wereldwijd duizenden moderatoren in te huren en miljoenen te investeren in technologie om schadelijke content te filteren. Ook doneerde Meta grote bedragen aan externe factcheckers, mensen die berichten op de platformen controleerden en rapporteerden. Dit werk werd onder meer gedaan door journalisten van internationale persbureaus als AFP, AP en Reuters. Ook in Nederland waren in het verleden diverse factcheckers werkzaam, via de Universiteit Leiden.

De samenwerking met externe factcheckers wordt nu beëindigd, volgens topman Mark Zuckerberg omdat de factcheckers „politiek vooringenomen” zouden zijn. In plaats daarvan kunnen gebruikers van Facebook, Instagram en WhatsApp voortaan zelf aangeven of ze berichten misleidend vinden. Daarnaast zegt Zuckerberg het moderatiebeleid verder te willen versoepelen, omdat „er te veel fouten worden gemaakt en er te veel censuur is”.

Met de maatregelen lijkt Meta het voorbeeld te volgen van X (voorheen Twitter), waar na het aantreden van Elon Musk fors werd ingegrepen in het moderatiebeleid. Volgens Musk om absolute vrijheid van meningsuiting op zijn platform te garanderen. In de praktijk is X verworden tot een kanaal vol rechts-radicale meningen, haatberichten, pornografie en gewelddadige inhoud.

Critici noemen de maatregelen van Meta daarom schokkend en onbegrijpelijk. Ze vrezen dat de hoeveelheid schadelijke en misleidende berichten op de platformen fors zal toenemen. De factcheckers deden aantoonbaar goed werk; ze slaagden er daadwerkelijk in de hoeveelheid desinformatie te verminderen. Ook zijn er grote zorgen over de versoepelingen in het moderatiebeleid. Die zullen onherroepelijk leiden tot meer haatberichten, waarbij met name kwetsbare minderheden het slachtoffer zullen zijn.

Ingegeven door politiek opportunisme zullen de door miljarden mensen gebruikte sociale netwerken straks een stuk onveiliger zijn. Niet alleen in de Verenigde Staten, maar juist ook daarbuiten. Het is niet denkbeeldig dat onzorgvuldige moderatie of het volledig ontbreken daarvan mensenlevens kost. Dat gebeurde eerder al met de Rohingyabevolking in Myanmar, waar haatberichten op Facebook uiteindelijk leidden tot mensenrechtenschendingen. Het is ronduit kwalijk en gevaarlijk dat Zuckerberg, ogenschijnlijk slechts voor de sympathie van aankomend president Trump, zo veel op het spel wil zetten.