„Bijna 24 jaar heb ik als oncologieverpleegkundige in het Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis in Amsterdam gewerkt. Het was een intense baan waarin ik iedere dag werd geconfronteerd met lijden door kanker. Vooral als er jonge ouders stierven, hakte dat erin bij mij.

Toch ben ik in al die jaren nooit overspannen geraakt. Als collega’s letten we onderling goed op elkaar. Ik had ook mijn eigen methode ontwikkeld om het verdriet te verwerken. Eens in de paar maanden ging ik thuis aan de keukentafel zitten met een koptelefoon. Ik zat dan gerust anderhalf uur lang muziek te luisteren en keihard te huilen. Net zolang tot ik, na een diepe zucht, dacht: ik kan er weer tegenaan.

Ik herinner me nog exact het moment dat ik wist dat ik niet langer in het Antoni van Leeuwenhoek kon blijven. Ik had een jonge vrouw onder mijn hoede. Haar kinderen waren zeven en negen jaar oud. Ze was bereid om tot het aller-, alleruiterste te gaan om nog zo lang mogelijk bij hen te zijn. Maar we zagen haar achteruitgaan.”

Stemmetje

„Ik had die week drie dagdiensten achter elkaar en moest die dagen voor haar zorgen. Deze vrouw kwam nog voor een chemokuur. Daar stond ik al niet meer achter. Een kuur zou kansloos zijn, wist ik. De vrouw kon alleen nog maar op bed liggen. De tumoren groeiden vanaf borsthoogte tot aan haar grote teen helemaal door de huid heen. Het was verschrikkelijk.

Het verzorgen van de wonden was erg pijnlijk voor haar. Ze lag hardop te huilen, en goed schoon kon ik haar huid ook niet meer krijgen. In mijn hoofd zei toen al een stemmetje: „Kind, stop er toch mee, dit is toch geen leven?” Maar goed, ik deed mijn handschoenen aan en ging aan de slag. En de volgende dag opnieuw.

Op de derde dag was ik weer bezig met haar. In haar kamer stonk het vreselijk. Niets kon de geur van de ziekte meer maskeren. Toen heb ik gewenst dat ze er niet meer zou zijn. Ik dacht het niet vanuit compassie. Ik had geen zin meer om haar te verzorgen.”

Ontslag

„Ik dacht direct: dat is exit Antoni van Leeuwenhoek voor mij. Ik ben hier klaar en neem direct ontslag. Want deze vreselijke gedachten had ik nooit willen hebben. Aan het eind van mijn dienst heb ik alles direct aan mijn leidinggevende verteld.

Ik heb een loopbaanbegeleidingstraject gedaan. Bekenden hebben een paar honderd vragen over mij ingevuld. Dit loopbaanadvies leverde drie mogelijke beroepen op, waaronder maatschappelijk werker. Na een gesprek met een maatschappelijk werker in het ziekenhuis was ik enthousiast over die functie. In drie jaar tijd heb ik de hbo-opleiding maatschappelijk werk en dienstverlening afgerond.

„Voor kanker fietsen mensen massaal de Alpe d’Huez op, maar voor gehandicapten gaat niemand de berg op” - Elly Stam, maatschappelijk werker

De stage die ik daarbij liep in de gehandicaptenzorg heeft me de ogen geopend voor een andere wereld. Voor kanker fietsen mensen massaal de Alpe d’Huez op. In het Antoni van Leeuwenhoek is alles super-de-luxe. Maar voor gehandicapten gaat niemand de berg op. Ik kwam erachter dat deze ongeziene groep er zeer bekaaid afkomt. Daar ben ik soms echt kwaad om geweest.”

Post

„Ik werkte als maatschappelijk werker in de ambulante begeleiding, wat inhoudt dat ik bij mensen thuis kwam. Ik kwam eens bij een alleenstaande moeder van drie jonge kinderen, de oudste was tien. De vrouw was licht verstandelijk beperkt. Ik moest vooral kijken of ze in staat was voor de kinderen te zorgen en of het een beetje netjes was in huis. Maar het leven was zo moeilijk voor haar. Ik voelde dat er iets niet goed zat. Op een dag vroeg ik: „Krijg je weleens post?” Ze barstte in huilen uit. Achter een kastdeurtje bleken stapels brieven te liggen. „Ik snap toch niet wat er staat”, zei ze. Het was voor mij een megaklus om daar de boel weer een beetje op de rit te krijgen.

Door bezuinigingen kon ik bij deze organisatie geen vast contract krijgen en heb ik tijdelijk werk gedaan. Vier jaar later kon ik als maatschappelijk werker aan de slag bij een hospice in Amsterdam.

Mensen komen bij ons als ze nog maar kort te leven hebben. Ik doe onder andere de intakegesprekken, bij mensen thuis of in het ziekenhuis. Mijn medische achtergrond helpt me om in te schatten hoe lang iemand nog te leven heeft.

„Het is me opgevallen hoezeer mensen aan hun spullen hangen” - Elly Stam, maatschappelijk werker

Verder ben ik er voor de bewoners. Ik regel praktische verzoeken rond de uitvaart of rond hun bezittingen. Het is me opgevallen hoezeer mensen aan hun spullen hangen. En aan het leven.”

Nazorggesprek

„Als mensen zijn overleden, bel ik hun nabestaanden na een aantal weken op voor een nazorggesprek. Ook leid ik een nabestaandencafé. Mensen waarderen het enorm dat ze daar over hun verlies kunnen spreken, ook jaren later nog.

Nooit heb ik terugverlangd naar mijn vorige baan, al kijk ik er met heel veel liefde op terug. In het hospice kom ik ook in aanraking met de dood, toch voelt het totaal anders dan in het Antoni van Leeuwenhoek. Daar hadden mensen nog hoop op die ene kuur.

Ik ben nog altijd blij dat die jonge moeder tijdens mijn avonddienst is overleden, een week nadat ik zo naar over haar had gedacht. Ik kon er voor haar kinderen zijn en heb toen met haar meegevoeld en om haar gehuild. Dat was helend.”