Turkije zal „alles wat nodig is” doen om het probleem met de Koerden in Syrië op te lossen. Dat zei de Turkse minister van Buitenlandse Zaken, Hakan Fidan, zaterdag. Een dag later, toen hij Damascus bezocht, voegde hij er nog aan toe dat er in het toekomstige Syrië geen ruimte kan zijn voor Koerdische milities.

Dat dit geen grootspraak is, bleek eerder deze maand al. In de chaotische dagen rond de opmars van HTS in Syrië en de val van Assad namen door Turkije gesteunde troepen de noordelijke stad Manbij in. Daarbij vielen tientallen doden.

Die stad stond tot dan toe onder bestuur van de Syrische Democratische Strijdkrachten (SDF), net als het grootste deel van Noordoost-Syrië. Probleem voor Turkije is dat de SDF een gevechtsmacht is die wordt aangestuurd door het Syrisch-Koerdische leger YPG. En dat heeft op zijn beurt nauwe banden met het Turks-Koerdische PKK, dat met geweld een eigen Koerdische staat wil realiseren en daarom in Turkije, maar ook in Europa en de VS, als terroristisch te boek staat. Ziedaar in een notendop waarom Turkije koste wat kost de SDF weg wil hebben uit het grensgebied.

Islamitische Staat

Nu is dat op zichzelf al een recept voor problemen. Maar die worden nog veel groter door de bemoeienis van de Amerikanen. Die steunen namelijk de SDF, want vooral in de strijd tegen Islamitische Staat heeft de SDF laten zien een betrouwbare partner te zijn. In het noordoosten van Syrië zijn de Amerikanen nog steeds volop aanwezig met een kleine duizend militairen. En Washington is vooralsnog niet van plan de steun aan de SDF in te trekken.

Daarmee staan twee grootmachten, de VS en Turkije, in Noord-Syrië dus lijnrecht tegenover elkaar. Hoe gaan die twee landen, die ook nog eens NAVO-partners zijn, dat oplossen?

Rond de val van Manbij wisten de Amerikanen een overeenkomst met de Turken te sluiten, zodat resterende SDF-militairen de stad konden verlaten en een nog groter bloedbad werd voorkomen. Maar noch de Amerikanen, noch de SDF zijn van plan om ook andere strategische locaties in het noorden van Syrië aan de Turken af te staan.

Toch is dat waar de Turkse president Recep Tayyip Erdogan op uit is. Hij maakt er al jaren geen geheim van dat steden als Idlib, Aleppo, Raqqa en zelfs Damascus historisch gezien deel van het Turkse rijk zouden moeten zijn, zoals ooit ten tijde van het Ottomaanse Rijk.

Door de aanwezigheid van Koerdische milities kan Erdogan bovendien het argument van Turkse nationale veiligheid uit de kast halen. Turkije, in zijn optiek, móét wel aanwezig zijn in het noorden van Syrië om daar de „terroristische dreiging” te neutraliseren.

„De VS moeten zich voorbereiden om Turken te doden in Syrië” - Michael Rubin, Midden-Oostenexpert bij het American Enterprise Institute

Direct treffen

Een verdere Turkse invasie van Noord-Syrië is dus heel reëel. Daarmee wordt de kans op een direct treffen tussen Turkse en Amerikaanse troepen steeds groter. Om die reden moeten de VS zich voorbereiden „om Turken te doden in Syrië”, vindt de Amerikaanse Midden-Oostenexpert Michael Rubin, verbonden aan de centrumrechtse denktank American Enterprise Institute.

Turkije sponsort terreur in de regio, schrijft hij op het onlineplatform Middle East Forum Observer. En dat moet aangepakt worden – NAVO-partner of niet.

„Als Turkije bereid is Amerikanen te doden die het officiële Amerikaanse beleid in Syrië nastreven, dan zouden de VS hetzelfde beleid moeten aannemen en bereid moeten zijn Turken buiten de grenzen van Turkije te doden. Het is een moeilijk gesprek, maar het is steeds noodzakelijker.”

De grote vraag is wat de nieuwe president Donald Trump straks gaat doen in Syrië. Als hij besluit de Amerikanen weg te halen uit het noorden van Syrië, is het een kwestie van weken totdat Turkije dat gat heeft opgevuld – wat niet in Amerikaans belang is. Maar als hij besluit om te blijven, riskeert hij betrokken te raken in een nieuw conflict – wat evenmin in zijn belang is.

En dus gaat het nieuwe hoofdpijndossier niet langer over wie de macht heeft in Damascus, maar over de mate van Turkse invloed in het Syrië van straks. De uitkomst is nog onbeslist.