Syrië moet verder, veroordeeld tot hoop
Het is soms zo makkelijk: commentaar leveren vanaf de zijlijn op wat er gebeurt. Ik woon weliswaar zelf in het Midden-Oosten, maar ik heb niet aan den lijve meegemaakt wat Syriërs in de achterliggende dertien jaar hebben meegemaakt – en dan denk ik eerst en vooral aan de gewone soenniet die op wilde komen voor rechtvaardigheid en demonstreerde tegen het onderdrukkende regime van Bashar al-Assad. Vele tienduizenden van hen verdwenen spoorloos in Assads martelgevangenissen. Sommigen zijn er nu weer uit gekomen, voor anderen is het te laat.
In plaats van loze aantallen die zo weinig zeggen is het beter om één of slechts enkele verhalen te lezen. Dat van Mazen al-Hamada bijvoorbeeld, die gemarteld werd, in Nederland asiel kreeg, weer terugging naar Syrië, opnieuw werd vastgezet en afgelopen week enkele uren voor het vertrek van Assad nog gauw werd doodgemaakt. De haren rijzen je te berge.
Hoe nu verder? Natuurlijk weet iedereen dat de jihadisten die nu zo’n machtspositie krijgen geen schone lei hebben. De eerste standrechtelijke executies zijn al gemeld, en de vlag van IS zwaait openlijk in sommige plaatsen. Ook dat doet je haren te berge rijzen.
Soms worden Syriërs voor naïef versleten omdat ze desondanks nog steeds hoop hebben. En precies daar zit het gemakzuchtige. Want wat moeten ze anders? Wat voor houvast hebben ze behalve die hoop, met een land dat aan gort is geschoten en een economie die al jaren een zieltogend bestaan leidt?
De Syrische artiest Saadallah Wannous schreef in 1996: „We zijn veroordeeld tot hoop.” Dat is het precies. Midden-Oostenexpert Kim Ghattas haalde de artiest deze week aan in een stuk in de Financial Times. „Syriërs hoeven niet herinnerd te worden aan de gevaren die voor hen liggen”, schrijft ze. „Ze weten het al. Wat ze nodig hebben is steun.”
Wie de hoop opzijzet houdt voor deze regio wel héél weinig over
Zelfs als over een jaar, of misschien nog wel veel minder, zou blijken dat het nieuwe Syrische regime zo mogelijk nog onrechtvaardiger is dan dat van Assad, hebben Syriërs helemaal niets aan buitenlanders die zeggen: „Ik had het nog zo gezegd!” Want ze hebben geen alternatief. Wat ze hebben is alleen hoop. En dat is al meer dan ze de afgelopen jaren hadden. Wie ben ik dan om dat af te fakkelen? Alsof we met cynisme wél verder komen?
Dus als er soms in mijn artikelen over het Midden-Oosten te veel hoop doorklinkt, misschien tegen de klippen op: vergeef het me. Want wie de hoop opzijzet houdt voor deze door oorlog aan flarden gescheurde regio wel héél weinig over.
