Later die dag kwam de dorpsgemeenschap van Afik, samen met tientallen bezoekers van buiten, bijeen bij het zogenaamde ”clubgebouw voor Syrische officieren”. Dat is een monumentaal pand dat ooit in gebruik van het Syrische leger was, gelegen op Afiks prachtige uitkijkpunt over het Meer van Galilea. Reden van de bijeenkomst was het markeren van de geboortedag van Eli Cohen honderd jaar geleden. Cohen was Israëls legendarische spion in Syrië.

Tijdens de herdenkingsceremonie werd ingezoomd op Eli's verhaal en zijn rol in de regio. Cohen werd geboren in Egypte uit een van oorsprong Syrisch echtpaar. Hij emigreerde in 1957 naar Israël. In die tijd groeiden de spanningen tussen Syrië en Israël dusdanig dat de Mossad een rekruut nodig had om de Syrische hogere kringen te infiltreren. Na een lang selectieproces werd Cohen gekozen en in 1962 ging hij Syrië binnen onder het pseudoniem Kamel Amin Thabeet.

Cohen infiltreerde de hoogste rangen van het Syrische leger en de Syrische regering door zich voor te doen als een rijke Syrische zakenman. Doordat hij het vertrouwen won van zovelen kon hij waardevolle informatie doorgeven aan Israël. Cohens werk bracht Israël decennialang strategische voordelen en men kan gerust stellen dat Afik Afik niet was geweest zonder Eli Cohen.

Tijdens Eli's tijd in Syrië kwam de Ba’ath Partij aan de macht. Ba’ath zou Syrië vele decennia met harde hand regeren, tot Assads val op de dag dat ik dit stukje schrijf, 8 december 2024. Cohen bouwde destijds hechte relaties op binnen de Ba’ath Partij, totdat zijn spionage aan het licht kwam en de Syrische president Amin al-Hafiz hem publiekelijk liet ophangen. Cohens lichaam bevindt zich nog altijd in Syrië.

Halverwege de herdenkingsceremonie werd een zekere Abraham Cohen, jongste broer van Eli Cohen, het podium opgeroepen. Verbaasd realiseerde ik me dat hij de oudere heer was die mij diezelfde ochtend op de bouwplaats had aangesproken. Geëmotioneerd deelde hij over Eli‘s erfenis. Ter afsluiting benadrukte hij, met verwijzing naar de nieuwbouw, hoe bijzonder het voor hem is om groeiende Joodse gemeenschappen te zien op de Golan. „Ooit stond Eli op ditzelfde uitzichtpunt en keek hij met heimwee uit over Israël”, stelde Avraham, „Ooit betekende deze plek onheil voor Israël. Dat de kaarten dusdanig zijn gekeerd, had ik Eli zo graag verteld.”

Onze correspondent in Israël, Jeannette Gabay-Schoonderwoerd, houdt een dagboek bij vanuit haar woonplaats Afik, in het noorden van Israël. Deel 90.