Boer vreest goedkoop Zuid-Amerikaans vlees na omstreden deal EU met Mercosur
Na 25 jaar onderhandelen, tekende de voorzitter van de Europese Commissie Ursula von der Leyen vrijdag een overeenkomst voor een vrijhandelsverdrag met de Zuid-Amerikaanse Mercosurlanden. Met het akkoord verdwijnen importheffingen op diverse producten. Europese boeren vrezen oneerlijke concurrentie.
Het gaat om „een van de grootste handels- en investeringspartnerschappen die de wereld ooit heeft gezien”, zei Von der Leyen tijdens een persconferentie. Op de Mercosurtop in de Uruguayaanse hoofdstad Montevideo tekende ze met Eurocommissaris voor Handel Maros Sefcovic een akkoord over vrijhandel met Argentinië, Bolivia, Brazilië, Paraguay en Uruguay. De deal, een upgrade van de aanvankelijke overeenkomst uit 2019, beoogt het onderlinge economische verkeer goedkoper te maken door handelsbelemmeringen op te heffen.
Hoeveel handel is er tussen de Europese Unie en de Mercosurlanden?
Het voorgestelde EU-Mercosurverdrag moet het grootste vrijhandelsakkoord ooit worden voor de EU. Voor Mercosurlanden is de EU, na China, de grootste handelspartner met 17 procent van de totale handel in 2023. Vorig jaar importeerden EU-landen voor 54 miljard euro aan goederen uit de landen – voornamelijk mineralen, levensmiddelen en tabak.
Andersom bedroeg de EU-export van goederen 56 miljard euro, voornamelijk machines, farmaceutische producten en transportmiddelen, en die van diensten 28 miljard euro. Volgens Brussel zullen de 60.000 EU-bedrijven die naar Mercosurlanden exporteren met de deal jaarlijks 4 miljard euro aan invoerrechten besparen, en krijgen ze makkelijkere douaneprocedures en betere toegang tot kritieke grondstoffen.
Wat levert het vrijhandelsakkoord op?
Voor 91 procent van de goederen die de EU exporteert, zullen de Mercosurlanden de tarieven afschaffen. Industrieproducten die nu hoge tarieven hebben, zoals auto’s, kleding en leren schoenen (allemaal 35 procent) worden op de Zuid-Amerikaanse markt aantrekkelijker om te kopen. Voor de EU wordt het goedkoper om kaas, wijn, medicijnen en auto’s naar de Mercosurlanden uit te voeren.
Omgekeerd wil de EU op 92 procent van de import uit Mercosurlanden de tarieven afschaffen. Voor de Europese consument worden vlees, soja en auto-onderdelen uit Zuid-Amerika goedkoper, is de verwachting. De limieten op agrarische producten blijven in stand, al zal de EU de maximaal toegestane hoeveelheden van goederen die tegen een gunstig tarief worden ingevoerd, zoals vlees, suiker en ethanol, vergroten.
Hoe reageren EU-lidstaten op het vrijhandelsakkoord?
Duitsland en Spanje zijn sterk voor. Berlijn omdat het slechten van importtarieven een nieuwe markt in Zuid-Amerika zou openen voor de Duitse auto-industrie, die in zwaar weer verkeert.
Frankrijk reageert als door een wesp gestoken. „Onacceptabel”, kwam donderdag de woedende reactie uit het Élysée. Frankrijk is fel tegen het verdrag, omdat het boeren zou schaden. In november wees het parlement het verdrag in een stemming nog massaal af. Nadat de regering in Parijs –na een vertrouwensstemming in het parlement te hebben verloren– ten val is gebracht, kondigde Von der Leyen een dag later aan naar Montevideo te zullen afreizen. Daarmee wekt de Commissievoorzitter de indruk munt te slaan uit de crisis in Frankrijk.
Ook in Nederland, België en Polen klinkt protest. Een meerderheid in de Tweede Kamer riep deze week het kabinet op het handelsverdrag te verwerpen.
Wat zijn de zorgen over de overeenkomst?
Vooral de Europese landbouwsector –die al zwaar onder druk staat– is bang de concurrentiestrijd te verliezen als spotgoedkope Braziliaanse sojabonen en biefstuk van de Argentijnse Pampa’s op de EU-markt beschikbaar worden. Bovendien zijn er zorgen over het onverantwoord gebruik van antibiotica en pesticiden in de Zuid-Amerikaanse landbouw, waarvan resten in voedingsmiddelen terechtkomen. Gewasbeschermingsmiddelen die hier verboden zijn, zijn in Zuid-Amerika toegestaan.
Onder milieuorganisaties leven er ook zorgen over de gevolgen voor het milieu. Jaarlijks wordt meer dan een miljoen hectare aan regenwoud –belangrijk voor de opname van CO2– wegens de landbouwproductie in Zuid-Amerika gekapt. Het EU-Mercosurverdrag zou het kappen verder aanjagen.
Wat belooft Brussel om de zorgen van boeren weg te nemen?
Om Europese boeren tegemoet te komen, blijven er beperkingen voor ‘gevoelige’ producten. Zo blijft een weliswaar lagere heffing voor Zuid-Amerikaans rundvlees gelden en zit er een limiet op de hoeveelheid kippenvlees en ethanol die Mercosurlanden heffingsvrij mogen exporteren.
Mercosurlanden bieden een grote potentiële afzetmarkt voor Europese boeren, benadrukt de Commissie. Hoge tarieven die nu voor wijn (meer dan 35 procent) en kaas (28 procent) gelden, worden verlaagd. Mercosurlanden beloven bovendien 350 beschermde zogeheten Geografische Aanduidingen uit Europa te erkennen, waaronder Parmigiano Reggiano, Ierse whisky en Roquefort. Namaak is verboden.
Kan het EU-Mercosurverdrag nog worden tegengehouden?
Het mag zo lijken dat 25 jaar aan onderhandelingen voorbij zijn; niets is minder waar. De overeenkomst moet nog juridisch worden getoetst en vertaald in alle officiële EU-talen, voordat er door het Europees Parlement en de lidstaten in de Raad van de EU over kan worden gestemd. Dit kan nog maanden duren.
Het EU-Mercosurverdrag bestaat uit een handelsdeel en een samenwerkingsdeel. Een meerderheid in het Europees Parlement en een gekwalificeerde meerderheid van lidstaten in de Raad van de EU is voldoende om het verdrag te accorderen. In de Raad kan het nog spannend worden. Als Frankrijk een blokkerende minderheid –landen die minstens 35 procent van de EU-bevolking vertegenwoordigen– weet te mobiliseren, gaat de deal niet door. „De strijd is nog niet gestreden”, sprak de Franse minister van Handel, Sophie Primas, donderdag. Samen met Nederland en Polen vertegenwoordigt Frankrijk een kwart van de EU-bevolking. Italië, Oostenrijk, Ierland en België twijfelen nog.
