Ongeveer 400.000 huishoudens in Nederland leven in energiearmoede, blijkt uit onderzoek van TNO. Zij hebben een laag inkomen, een tochtig huis en dus hoge stookkosten, en geen geld om te isoleren. Hun problemen worden erger, nu de gasprijzen zich op het hoogste niveau in ruim een jaar tijd bevinden en grote energieleveranciers hebben aangekondigd de tarieven volgend jaar te verhogen.

Onder de mensen die in energiearmoede leven, zijn relatief veel mensen met een migratieachtergrond, vertelt Yvonne Feuerhahn van de onafhankelijke voorlichtingsorganisatie Milieu Centraal. De standaardtips voor energiebesparing sluiten volgens haar slecht aan bij deze groepen. „Zo zijn bijvoorbeeld veel Somalische Nederlanders gewend aan een kamertemperatuur van tussen de 22 en 25 graden. Ze weten soms niet hoeveel geld ze kunnen besparen door de verwarming lager te zetten.

In veel warme landen hebben huizen geen verwarming, waardoor mensen er niet mee hebben leren omgaan. Het komt in de inburgeringscursus ook niet aan de orde. Er zijn mensen die de thermostaat als een thermometer zien, die continu 25 graden aangeeft. Zij zullen het advies om de thermostaat op maximaal 19 graden te zetten, niet zomaar opvolgen omdat deze temperatuur veel lager is dan ze gewend zijn. Dan is het beter om aan te geven wat het oplevert om de verwarming 1 of 2 graden lager te zetten.”

„Veel Somalische Nederlanders zijn gewend aan een kamertemperatuur van tussen de 22 en 25 graden” - Yvonne Feuerhahn, communicatieadviseur Milieu Centraal

Bij Caribische Nederlanders staat hygiëne hoog in het vaandel waardoor velen meerdere keren per dag douchen, vertelt Feuerhahn. „Het is in hun land van herkomst warm en stoffig”, zo verklaart ze deze gewoonte. „Het advies om maximaal vijf minuten te douchen, spreekt hun niet aan. Aan hen kan beter de boodschap worden gegeven om wat korter te douchen en om een besparende douchekop te nemen.”

Energiehulpnetwerk

In bijna elke gemeente in Nederland kun je gratis een energiecoach op bezoek krijgen, die met jou meedenkt over mogelijkheden om te besparen op gas en stroom. Soms geeft zo’n energiecoach ook energiebesparende producten weg, zoals ledlampen, tochtstrips en radiatorfolie. In de ene gemeente moet je de energiecoach zelf uitnodigen via een energieloket, in andere gemeenten gaan deze coaches van deur tot deur.

Maar de mensen die in energiearmoede leven en deze hulp het hardst nodig hebben, nodigen de energiecoach vaak niet uit of laten hem of haar niet binnen, zegt Yvonne Feuerhahn. „Vooral de mensen die zelfredzaam zijn, worden bereikt met de standaardcommunicatiemiddelen als een brief of flyer. Mensen die in energiearmoede leven, reageren er minder op, horen we van energiecoaches.”

Om deze groep beter te bereiken, bouwt Milieu Centraal aan het Energiehulpnetwerk. Dit netwerk bestaat uit vrijwilligers die mensen uit hun eigen kring tips geven om energie –en dus ook geld– te besparen. Het kan bijvoorbeeld gaan om buurthuisvrijwilligers, lokale caféhouders, sportschooltrainers en mensen die in hun eigen straat, kerk of moskee anderen willen helpen de energierekening naar beneden te brengen.

In de gemeenten Apeldoorn, Arnhem en Zwijndrecht draait al een proefproject. De bedoeling is om het Energiehulpnetwerk over steeds meer gemeenten uit te breiden. Milieu Centraal krijgt hiervoor steun van het ministerie van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening. Organisaties en kerken die willen meedraaien in het Energiehulpnetwerk, kunnen zich aanmelden via energiehulpnetwerk.nl.

Schuldhulpmaatje

Naast cultuurbarrières kunnen er taalbarrières zijn bij het geven van energieadvies. Daarom is een deel van de informatie van Milieu Centraal over energiebesparing in huis vertaald in zeven talen. „We proberen ook energiecoaches te vinden met bijvoorbeeld een Turkse of Marokkaanse achtergrond, die mensen in hun eigen taal kunnen coachen”, zegt Feuerhahn.

„De energiecoach vertelde mij dat veel Marokkaanse mensen de radiatoren lelijk vinden en er daarom iets voor zetten” - Yvonne Feuerhahn, communicatieadviseur Milieu Centraal

„In Arnhem is al een vrouwelijke Syrische energiecoach. Als ze bij een vrouw thuis is geweest en haar goed heeft geholpen, dan wordt ze daarna vaak uitgenodigd door kennissen van die vrouw. Ik ben een keer in Rotterdam met een Marokkaanse energiecoach meegelopen. Bij de eerste woning waar we binnenkwamen, stond een heel grote bank voor de radiator. De gordijnen hingen ook over de verwarming heen. De radiator kan dan niet goed zijn warmte afgeven. De energiecoach vertelde mij dat veel Marokkaanse mensen de radiatoren lelijk vinden en er daarom iets voor zetten. Dat de gordijnen dicht zijn, heeft ook een reden: dan kan binnen de hoofddoek af.”

De vrijwilligers van het Energiehulpnetwerk gaan samenwerken met en doorverwijzen naar allerlei andere hulporganisaties zoals voedselbanken, Schuldhulpmaatje en Geldfit, de landelijke bellijn voor iedereen met financiële zorgen. „De energiecoaches zijn alert op mensen die vanwege geldproblemen de verwarming helemaal hebben uitgedraaid. De woning wordt dan vochtiger, waardoor er meer kans is op schimmel. Daar kunnen mensen ziek van worden, waardoor ze ook minder goed kunnen werken. Deze mensen moeten geholpen worden om de verwarming toch een beetje te kunnen aanzetten.”