”Alles moet weg”, staat er op de ramen van de 350 failliete huishoudwinkels van Blokker. De broodroosters, wasrekken, afvalemmers en theeglazen van de beroemde huishoudketen moeten voor het einde van het jaar de deur uit zijn, want dan is het over en uit met Blokker.

Althans, voor de filialen die van het bedrijf zelf zijn. De overige 45 vestigingen van de winkelketen worden gerund door zelfstandige ondernemers. Deze franchisers vallen buiten het faillissement. Daarnaast is er nog een kleine kans op een doorstart van het ooit zo populaire concern, dat in de hoogtijdagen wel 800 winkels telde.

De neergang van Blokker bezorgt de Nederlandse winkelstraten geen gelukkige start van het nieuwe jaar. Per 1 januari blijven 350 vestigingen gesloten. En het was op sommige plekken al zo desolaat in de winkelcentra, met al die rolluiken naar beneden. In amper een jaar tijd gingen veel bekende ketens op de fles: Bristol, Esprit, Handyman, Perry Sport, Aktiesport, BCC, Big Bazar, Game Mania en Scotch & Soda.

Een andere trend die de Nederlandse winkelcentra met grote gaten opscheept is het afstoten van fysieke filialen door grote kledingketens als Zara, H&M en Primark. Zij zien geen brood meer in het open houden van grote panden in vooral middelgrote steden. Waarom dure panden openhouden als je die omzet ook online kunt behalen, is daarbij het idee.

Intussen zijn er sinds het begin van dit jaar 600 leegstaande winkelpanden bijgekomen, zo blijkt uit het vorige week verschenen Winkelmarkt Rapport 2024 van NVM Business. Er staan nu in het hele land 13.600 panden leeg.

Niet zo beroerd

Toch gaat het helemaal niet zo beroerd als een deel van het winkelend publiek wellicht in gedachten heeft, zegt Irene Flotman, voorzitter van NVM Business: „Het blijkt niet uit de cijfers dat het slecht gaat. Het percentage leegstaande winkels bedraagt nu 7,3 procent, ten opzichte van 6,9 procent eerder dit jaar. Dat is niet per se hoog. Bovendien is een bepaalde mate van leegstand nodig om doorstroom mogelijk te maken.”

„Het blijkt niet uit de cijfers dat het slecht gaat” - Irene Flotman, voorzitter van NVM Business

Volgens databedrijf Locatus telt Nederland in totaal zo’n 190.000 ”retailruimtes” (winkels, horeca, diensten). Dankzij renteverlagingen wordt al dat winkelvastgoed weer aantrekkelijker voor beleggers, ziet NVM Business: „Hoewel uitdagingen zoals leegstand en concurrentie van onlinewinkels blijven, bieden trends als multifunctioneel gebruik en herstel in de investeringsmarkt perspectieven voor ondernemers en beleggers”, staat er in het rapport.

Ook Flotman heeft de bekende ketens uiteraard zien omvallen: „Dat springt in het oog omdat we allemaal die namen kennen. Het aantal faillissementen is ook wel opgelopen, onder meer door de nasleep van corona. Maar er staan altijd weer nieuwe ondernemers klaar met formules die op zowel fysieke als onlineverkoop inspelen.”

Ze ziet dat winkelruimtes bovendien niet alleen door winkels worden gevuld maar steeds vaker ook door horeca, financiële dienstverleners, medische praktijken en ambachtelijke onderneminkjes.

Het neemt niet weg dat winkelvastgoedmakelaars in het derde kwartaal van 2024 ongeveer 1,39 miljoen vierkante meter te koop of te huur hadden staan. Als je alle winkelruimtes van het hele land bij elkaar optelt, beschikt Nederland in totaal over 29 miljoen vierkante meter pure winkelruimte (en met horeca en diensten erbij 44 miljoen vierkante meter), meldt databedrijf Locatus. Gertjan Slob, directeur onderzoek bij Locatus, stelt dat kleinere winkelruimtes makkelijker te slijten zijn dan grote: „Tot 400 vierkante meter lukt dat goed, groter dan 400 vierkante meter wordt lastig.”

Hoop

En laten de meeste Blokkers nu net op die kritieke 400-plus zitten. Toch is er hoop voor een deel van de Blokkererfenis. Budgetwarenhuis Wibra ziet kansen. „We hebben inderdaad aangegeven dat wij interesse hebben in een aantal panden van Blokker”, laat een woordvoerder van Wibra weten. „Dit biedt ons de mogelijkheid om enkele ”witte vlekken” in ons filiaalportfolio te vullen, regio’s of steden waar we ons nog niet bevinden. Het is echter belangrijk te benadrukken dat onze interesse zich nog in een verkennende fase bevindt.”

„Hoe groter een pand, hoe moeilijker te vullen” - Irene Flotman, voorzitter van NVM Business

De grootste Blokkerpanden zullen ongetwijfeld ook de grootste uitdaging worden om in te vullen. „Hoe groter een pand, hoe moeilijker te vullen”, zegt ook Irene Flotman van NVM Business. En dan is de gedachte aan V&D niet ver weg. Het is nu negen jaar geleden dat warenhuisketen Vroom & Dreesmann het loodje legde. Er kwamen 63 grote winkelpanden leeg, waarvan een deel tot op de dag van vandaag nog geen nieuwe of vaste bestemming heeft.

Op dit moment zitten voornamelijk C&A (98 Nederlandse vestingen) en Hema (550 warenhuizen) nog in grote gebouwen. Wat als zo’n keten in de problemen komt? Flotman is minder somber en is ervan overtuigd dat mensen ”sociale dieren” zijn die blijven hechten aan fysieke ontmoetingen in winkels van steen: „Als je het winkellandschap vanuit historisch perspectief bekijkt, zie je dat winkels gaan, maar dat er ook weer winkels en voorzieningen komen.”

De meeste consumenten gaan voor lang niet al hun inkopen nog de stad in. In de eerste helft van het nu bijna afgelopen jaar zei 81 procent van de bevolking van 12 jaar of ouder iets online gekocht te hebben. Dat is het hoogste percentage in de afgelopen tien jaar, meldt het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Vooral kleding, schoenen, parfum en sportartikelen laten consumenten liever komen dan ze te halen. Het online kopen van producten steeg sterk in 2020 en 2021, toen mensen tijdens de coronapandemie meer aan huis gebonden waren. Na een lichte daling in 2022 nam het in 2023 en 2024 weer toe.