Tot dat oordeel komt een speciaal Burgercomité van Onderzoek. Het comité werd in juli opgericht door nabestaanden van slachtoffers die omkwamen bij de aanslagen, vertegenwoordigers van aangevallen kibboetsen en leden van maatschappelijke groeperingen. De opstellers presenteerden dinsdag hun bevindingen in een zeventig pagina’s tellend rapport. Commissieleden spraken met zo’n 120 betrokkenen.

De conclusies liegen er bepaald niet om. Kern van de bevindingen is een vernietigende opsomming van fouten die zijn gemaakt, in de periode voor, tijdens en na de aanslagen van 7 oktober. De kritiek richt zich op ministers, stafchefs en kopstukken in het veiligheidsapparaat.

Blindheid

Het rapport analyseert in de eerste plaats hoe het komt dat Israël op 7 oktober werd overvallen door de aanvallen van Hamas, waarbij zeker 1200 Israëliërs werden gedood en ruim 250 mensen naar de Gazastrook werden ontvoerd. Het sleutelwoord is volgens de opstellers ”arrogantie”. Bij de legertop, die onvoldoende was voorbereid op een massale infiltratie door terroristen en te veel vertrouwde op elektronische waarschuwingssystemen.

Maar ook bij de regering, waar „arrogantie en daaruit voortvloeiende blindheid ertoe leidde dat het politieke echelon Hamas bleef versterken door gelden door te sluizen en vermeed om offensieve initiatieven te ondernemen in het licht van bestaande dreigingen”. Daardoor ontstond het idee dat rust aan Israëls zuidgrens kon worden afgekocht.

De directe reactie op de aanslagen van 7 oktober bracht een ontstellend gebrek aan voorbereiding en coördinatie aan het licht, aldus het rapport. Als schrijnend voorbeeld noemen de onderzoekers de situatie op de basis Nahal Oz, waar een inlichtingeneenheid was gestationeerd. „Het leger was zo afhankelijk van technologie, dat het de troepen in Nahal Oz niet eens van vuurwapens voorzag om zichzelf te verdedigen, of van een basisprotocol dat voorschreef hoe ze moesten handelen, als de basis zou worden aangevallen.”

Op het persoonlijke vlak geeft het Burgercomité vooral Netanyahu ervan langs. De premier negeerde waarschuwingen dat Hamas de zwakte van Israël onderkende en mogelijkheden zag om een oorlog te beginnen. Hij zou verder serieuze discussie binnen het veiligheidskabinet en de Nationale Veiligheidsraad hebben ondermijnd of onmogelijk gemaakt. De minister-president krijgt bovendien het verwijt dat hij de verdeeldheid in de Israëlische samenleving heeft aangewakkerd, waardoor de weerbaarheid van de burgers in het gedrang kwam.

Ook andere leden van het huidige kabinet worden niet gespaard. Zij waren direct verantwoordelijk voor het „ineenstorten van het overheidssysteem op 7 oktober”. Ministers zijn persoonlijk schuldig aan het onvermogen van de regering om een adequaat antwoord te bieden aan families van gijzelaars, om te voorzien in de behoeften van militairen en om zorg te bieden aan geëvacueerde burgers, aldus het rapport.

Staatscommissie

Overigens richt het comité de pijlen niet alleen op Netanyahu en de huidige Israëlische regering. Ook de vorige premiers Yair Lapid en Naftali Bennett krijgen een forse veeg uit de pan, evenals oud-stafchefs en kopstukken van de inlichtingendiensten. Ook hier komen de opstellers met het verwijt dat alle rode seinen zijn genegeerd. De nadruk lag op een kleiner leger en een „bovenmatig” vertrouwen op technologie.

Oppositieleider en oud-premier Lapid, die zelf voor het comité getuigde, verwelkomde dinsdag het rapport als „diepgaand, veelomvattend en belangrijk”. Tegelijkertijd benadrukte hij dat onder zijn regering van nationale eenheid een zerotolerancebeleid ten aanzien van terreuraanslagen werd gevoerd, maar dat de tijd niet rijp was voor een preventieve aanval op Hamas.

Zowel Lapid als het Burgercomité drong er dinsdag opnieuw op aan een officiële staatscommissie, benoemd door het hooggerechtshof, in het leven te roepen. De regering-Netanyahu voelt daar echter niets voor. Ze heeft in plaats daarvan wetgeving in voorbereiding om een politiek comité op te richten dat de gebeurtenissen rond 7 oktober onder de loep neemt. Daarmee zouden alle andere onderzoeken buitenspel worden gezet.

Zo’n onderzoek kan volgens het wetsvoorstel pas een maand nadat de regering officieel heeft verklaard dat de oorlog tegen Hamas ten einde is, van start gaan, of een jaar nadat de wetgeving van kracht is geworden.

De Israëlische regering heeft nog niet officieel op de bevindingen van het Burgercomité gereageerd.

„Rapport is diepgaand, veelomvattend en belangrijk” - Yair Lapid, oud-premier van Israël