De opmaat voor de begrotingsbehandeling vond maandagmiddag plaats op het Malieveld, op een steenworp afstand van het gebouw van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Duizenden studenten, medewerkers en bestuurders van hogescholen en universiteiten, studentenvakbonden en onderwijsvakbonden demonstreerden tegen de geplande bezuinigingen. Die zijn immens; omgerekend de uitgaven voor twee hbo-instellingen of een grote universiteit, zo rekende Thijs Roovers, de voorzitter van de Algemene Onderwijsbond, de demonstranten voor.

Het kabinet wil in totaal 2 miljard euro bezuinigingen op onderwijs. Vrijwel alle schoolsoorten krijgen ermee te maken. De internationalisering wordt teruggedrongen en het wetenschappelijk onderzoek moet inleveren.

Het ziet er niet naar uit dat Bruins de bezuinigingen ongeschonden door de Tweede en Eerste Kamer kan loodsen. Dat komt omdat de coalitie geen meerderheid in de Eerste Kamer heeft. De fracties van D66, CDA en JA21 spelen daarop in. Samen kunnen zij de Onderwijsbegroting 2025 wel aan een meerderheid in de senaat helpen.

De drie oppositiefracties hebben wel een stevig eisenpakket. Ze willen onder meer de langstudeerboete schrappen, de maatschappelijke diensttijd behouden, de verlengde schooldag voor kansarme kinderen redden en de korting op lerarensalarissen terugdraaien.

Het schrappen van deze bezuinigingen kost bij elkaar 1,3 miljard euro. De oppositiefracties willen dat geld vooral halen bij het ministerie van Volksgezondheid. Medisch specialisten zouden verplicht in loondienst moeten en het eigen risico in de zorg moet minder omlaag dan de voorgenomen halvering die is opgenomen in het regeringsprogramma.

Moslimweekendscholen

Het debat van dinsdagavond en donderdag gaat niet alleen over de bezuinigingen. De christelijke partijen zullen naar verwachting flink van leer trekken tegen de voorgenomen plannen om het toezicht op het informeel onderwijs niet alleen te richten op radicale moslimweekendscholen, maar op al het informeel onderwijs, dus ook het kerkelijk jeugdwerk. De Kamer heeft uitgesproken dat deze wet zich alleen mag richten op situaties van radicalisering en strijdigheid met de rechtsorde.

Wat de christelijke fracties verder als een graat in de keel steekt, is het schrappen van subsidies voor het godsdienstig vormingsonderwijs op openbare scholen. Enkele jaren geleden werd de financiering hiervan nog in een wet opgenomen om bezuinigingen te voorkomen. Nu halen minister Bruins (NSC, ex-ChristenUnie) en staatssecretaris Paul (VVD) een streep door die subsidie.