De Europese ontbossingswet is donderdag met een jaar uitgesteld. Rondom dat besluit ontstond in Brussel zulk politiek rumoer dat nu de samenwerking in het politieke midden op het spel staat.
De Duitse christendemocrate Christine Schneider is tevreden, zei ze woensdag in de persconferentiezaal van het Europees Parlement. „Bij de verkiezingen in het voorjaar hebben we beloofd dat we de bureaucratie zullen verminderen. Dat is nu gelukt. De ontbossingswet is een jaar uitgesteld zodat de Europese Commissie die kan aanpassen, eenvoudiger kan maken.”
Die zin leidde donderdag tot grote onvrede aan de linkerkant van het Parlement. Dat had in 2023 al besloten over de inhoud van de ontbossingswet, maar Schneider brak nu deze afspraken weer open.
Controles
Het gaat om een wet die ervoor moet zorgen dat EU-landen niet bijdragen aan het verdwijnen van bossen elders in de wereld. De herkomst van hout, koffie, cacao, palmolie, soja, vee, rubber en alles wat daarvan gemaakt wordt moet voortaan bekend en vertrouwd zijn. Bedrijven moeten daarop toezien bij hun toeleveranciers. En vorig jaar werd afgesproken dat de EU vanaf eind december 2024 zou gaan controleren. Eerst de grote bedrijven, na een halfjaar ook het mkb.
Maar de Europese Commissie erkende onlangs dat ze er nog niet klaar voor is om die controles uit te voeren, en stelde voor om de wet een jaar uit te stellen. De meeste partijen, ook PvdA, GroenLinks en D66, zagen daar de noodzaak van in. Het Parlement stemde gisteren dan ook voor het uitstel. Maar dat besluit ging gepaard met dermate grote politieke schade dat nu de benoeming van de nieuwe Europese Commissie per 1 december op de tocht is komen te staan, evenals de steun van de sociaaldemocraten aan de voorstellen van die Commissie.
De sociaaldemocraten in S&D voelen zich bedrogen door de christendemocraten van de EVP, met wie ze vlak na de verkiezingen hadden afgesproken de komende vijf jaar samen te werken. De EVP heeft zich al een paar keer niet aan die afspraak gehouden en donderdag greep de fractie, de grootste in het Parlement, de stemming over uitstel van de ontbossingswet aan om nog wat resterende wensen de wet in te fietsen. Plots lagen er allerlei amendementen op tafel.
Zo wil het Europees Parlement nu dat er een uitzondering op de ontbossingswet komt voor landen waar geen risico op ontbossing bestaat: Zweden en Finland bijvoorbeeld. Voor een dergelijke bepaling bestond in 2023 nog geen meerderheid, maar sinds de laatste verkiezingen is het Europees Parlement in meerderheid tegen de groene wetten van de vorige Europese Commissie.
Bedrogen
Het chagrijn aan de linkerkant van het Parlement bereikte donderdag een hoogtepunt toen bleek dat de EVP voor zijn aanpassingsvoorstellen steun kreeg van radicaal-rechts. „We voelen ons bedrogen”, zeiden S&D’ers in de wandelgangen. „Er zijn grenzen aan hoe ver je kunt gaan met ons beledigen.”
Nu overweegt de S&D niet meer mee te werken aan het goedkeuren van zeven Eurocommissarissen die nog boven de markt hangen, of zelfs niet meer aan toekomstige voorstellen van de nieuwe Europese Commissie. Ook daarover waren afspraken gemaakt na de verkiezingen, maar het vertrouwen in de coalitiepartner EVP is nagenoeg weg. Trekt S&D zijn steun in, dan zijn de leidende christendemocraten de komende jaren afhankelijk van de steun van radicaal-rechts.
Niet alleen de sociaaldemocraten zijn geërgerd. D66, dat deel uitmaakt van de liberale fractie Renew, zegt dat met de EVP was afgesproken dat er geen wijzigingen zouden komen. Gerben-Jan Gerbrandy: „In het gewijzigde voorstel dat alleen met radicaal-rechts tot stand kon komen, zitten grote gaten, die met name China kan uitbuiten. Dat ontspringt straks de dans.”
Ook de Groenen zijn verontwaardigd. In die fractie zit Virginijus Sinkevičius, voormalig Eurocommissaris. Hij maakte de ontbossingswet. Nu ziet hij met lede ogen aan hoe er gaten in geschoten worden. „De EU is verantwoordelijk voor veel ontbossing. Daar moest deze wet een einde aan maken, maar dat is nu onzeker geworden.”
De reactie van EVP’er Schneider: „Mijn taak was een meerderheid te krijgen om mijn belofte aan de kiezer gestand te doen. Ik heb me niet uitgeleverd aan radicaal-rechts.”
Maandag moeten beide partijen tot een vergelijk komen over de nieuwe Eurocommissarissen.
